Vraag over Amerikaanse invoerheffingen op Europees staal en aluminium

De heer Vanlouwe heeft het woord.

Minister-president, een kleine drie maanden geleden hebben we hier een gelijkaardig debat gevoerd. Ook in de commissie kwam dit onderwerp reeds aan bod. Ik weet niet of de Amerikaanse president naar Villa Politica kijkt, misschien via Twitter. Na ons debat bleek dat er een overgangsmaatregel ingevoerd zou worden. De importheffing die de president aanvankelijk onmiddellijk wou invoeren voor staal en aluminium, zou worden uitgesteld tot 1 juni. Helaas kwam van uitstel geen afstel. Vanaf 1 juni worden voor staal en aluminium importheffingen van maar liefst 25 procent en 10 procent geheven. Onze industrie raamt de schade op maar liefst 250.000 euro. Ik heb vandaag nog een studie van ING gelezen, die zegt dat een op de drie jobs in ons land afhankelijk is van de waardecreatie van export. In Vlaanderen staan maar liefst 150 jobs rechtstreeks in verband met de export naar de Verenigde Staten.

De Europese Unie heeft, een beetje revanchistisch, onmiddellijk tegenmaatregelen aangekondigd ten aanzien van Amerikaanse producten, bijvoorbeeld bourbon, Harley Davidson, Levi’s en fruitsappen. Hierop worden importheffingen geheven. We moeten uiteraard onze economische belangen verdedigen. De Verenigde Staten menen dat ook te kunnen doen via bepaalde protectionistische maatregelen. Wat we zeker moeten voorkomen, is dat we in een negatieve spiraal terechtkomen, waar noch onze economie, noch de Amerikaanse, noch andere Europese economieën baat bij hebben. We moeten vermijden dat er uiteindelijk een echte handelsoorlog zou dreigen.

Daar worden wij niet beter van. Onze bedrijven en werknemers worden daar niet beter van. Dat heeft een impact op de jobs in ons land. Er is impact op de economische groei. Minister-president, wat is uw reactie op de huidige situatie, de tegenreactie van de Europese Unie? Is dat niet te revanchistisch? Wat vreest u van een nakende handelsoorlog?

Minister-president Bourgeois heeft het woord.

Collega Vanlouwe, ik zou nog niet spreken van een nakende handelsoorlog, maar net als u betreur ik de maatregelen die president Trump genomen heeft. We moeten dat wel kaderen. De verhoging tot 25 procent voor invoerrechten staal en tot 10 procent voor aluminium zal geen enorm grote weerslag hebben op de Europees-Amerikaanse handelsbetrekkingen, alleszins niet op die van Vlaanderen. Wat Vlaanderen betreft staat dat maar voor minder dan 2 procent van onze export van staal en aluminium.

Maar niettemin is dit een slechte zaak en zou dit inderdaad het begin kunnen zijn van een escalatie. Het is nu al een slechte zaak. De prijzen in de VS zullen verhogen. De consument in de VS zal slechter af zijn. De staal- en aluminiumindustrie in de VS zal duurder worden. Die exporteert natuurlijk ook naar allerlei soorten van industrieën. Onze industrie zal daarmee te kampen hebben omdat zij minder competitief wordt in de VS. Wij dreigen meer Chinees staal binnen te krijgen. Nu al kampt de Europese Unie met een dumping van staal uit China.

Ik heb het al gezegd in de commissie: ik sta volledig achter het voornemen van de Europese Commissie om daarop te reageren op een proportionele en gebalanceerde manier, zoals men dat doet. De Europese Commissie heeft onmiddellijk beslist om een zaak aanhangig te maken bij de Wereldhandelsorganisatie en ook om tegenmaatregelen aan te kondigen. U hebt een aantal producten opgesomd en tegenmaatregelen die pijn kunnen doen in de staten waar president Trump een meerderheid heeft of in ‘swing states’. Maar die maatregelen zijn proportioneel. Hetzelfde gebeurt met andere getroffen landen. U hebt premier Trudeau gehoord, u hebt Mexico gehoord. Ook zij maken een zaak aanhangig, ook zij gaan tegenmaatregelen nemen voor invoerrechten van Amerikaanse producten bij hen.

Ik heb in de commissie ook gezegd dat ik hoop dat er verdere dialoog mogelijk blijft. Ik denk dat de VS een aantal punten hebben waarover kan worden gediscussieerd, maar dan moet je aan tafel gaan zitten en niet eenzijdig een maatregel nemen. Dat kan binnen het kader van de Wereldhandelsorganisatie. Als men vindt dat een aantal zaken moeten veranderen, dan moet je als volwassen partners – ik druk op het woord ‘partners’ – effectief aan tafel gaan zitten. De partners moeten in dit geval geen veiligheidsbelangen inroepen om invoerrechten te gaan verhogen tegenover Canada en Europa. Veiligheidsbelangen van de VS inroepen, klinkt zeer onwaarschijnlijk. Ik herhaal dus mijn oproep dat er verder gepraat wordt. Ik heb vroeger al gezegd dat we moeten komen tot een ‘Transatlantic fair and free trade partnership’ om een en ander uit te klaren en dingen te faciliteren. Maar ik zie daar op het ogenblik geen signalen van aan de kant van de VS.

Ik sluit af, voorzitter. Als president Trump zijn voornemen uitvoert om de invoerrechten op de invoer van auto's inderdaad fors op te trekken tot 35 procent, dan zal dat een enorme weerslag hebben. 10 procent van de bilaterale handel Europa-VS betreft de auto-industrie. Ook onze Vlaamse economie is daar zeer sterk bij betrokken. U weet dat wij niet alleen autoproducent zijn, in veel mindere mate dan vroeger weliswaar, maar ook een zeer sterke, grote toeleverende nijverheid hebben. Dit zal een enorme impact kunnen hebben. Ik houd mijn hart vast. Ik hoop dat dit niet gebeurt, maar dat er alsnog met redelijkheid kan worden gepraat. Het is ook de bedoeling van de Europese Commissie om dat te doen, maar tot nu toe is dialoog niet gelukt. Daar wordt niemand beter van. We worden alleen beter van faire en vrije wereldhandel.

Dank u wel, minister-president. Ik denk dat we hetzelfde denken. Wij staan inderdaad open voor business. Wij zijn een klein land, een kleine natie. We hebben een belangrijke economie. We hebben inderdaad verschillende havens. We werken met de Verenigde Staten. We willen handel blijven drijven met de Verenigde Staten.

Het is jammer. Tot een paar jaar geleden waren er onderhandelingen tussen de Europese Unie en de Verenigde Staten rond het fameuze Transatlantic Trade and Investment Partnership (TTIP). Dat is gestrand. De linkerzijde in dit parlement was absoluut tegenstander van dit vrijhandelsakkoord. Nu nog altijd verzetten ze zich tegen het vrijhandelsakkoord met Canada.

Goede akkoorden maken goede vrienden. U maakt inderdaad opnieuw een allusie op: laat ons aan tafel zitten, laat ons werken aan een nieuw akkoord. TTIP is misschien begraven, maar laat ons werken aan een nieuw Transatlantic Free and Fair Partnership Agreement, zodat we afspraken kunnen maken: afspraken over de importheffingen, maar tegelijk de Jones Act, waardoor onze bedrijven wel toegang zouden hebben tot de Amerikaanse markt, waardoor onze industrie en onze goederen wel kunnen worden uitgevoerd zonder importheffingen.

Dit is een boodschap vanuit Vlaanderen: laat ons oproepen om rond de tafel te zitten en een goed handelsakkoord met de Verenigde Staten af te sluiten.

De heer Van Rompuy heeft het woord.

Het probleem met protectionisme is heel eenvoudig dat iedereen weet waarmee het begint, maar dat niemand weet waarmee het eindigt. Wat Trump nu heeft gedaan, is geen antidumpingmaatregel, anders hadden we daar nog begrip voor kunnen opbrengen, maar is puur protectionisme. Daarenboven heeft hij op Twitter aangekondigd dat hij geen Europese wagens meer wenst te zien in Fifth Avenue. We kunnen er misschien mee lachen, maar we weten ondertussen dat we een aantal van die dreigementen toch ernstig moeten nemen.

De Europese Unie zal niet anders kunnen dan reageren. Zoals de minister-president het zei: proportioneel en hopelijk ook eensgezind. Ik hoop dat de critici van Europa, zowel ter linkerzijde als ter rechterzijde, in staat zijn om dat even aan de kant te schuiven, en kunnen spreken met één stem en reageren om te voorkomen dat er een kettingreactie op gang komt, waarbij er uiteindelijk alleen maar verliezers zijn.

De heer Daems heeft het woord.

Wie schrik heeft, krijgt ook slaag. Die mijnheer aan de overkant van de oceaan is ons aan het testen. Als je niet hard reageert, zal er een volgende en een volgende en volgende stap komen vanuit de bizarre logica: ik trap je in het kruis, en dan vraag ik je om iets te geven opdat ik dat niet meer zou doen. Er is maar één manier om daartegen op te treden – u had het over proportionaliteit – en dat is twee keer zo hard terugslaan als hij slaat. Ik vrees dat dat de enige manier is die bij dit soort van logica geldt.

Het is juist dat dat risico's inhoudt, maar dit soort van deal making – want daar gaat het over – kun je maar onder controle krijgen wanneer de schade die de betrokkene zichzelf toebrengt, groter is dan de schade die hij wenst toe te brengen aan de partner.

Minister-president, bent u desgevallend bereid via de kanalen die ons eigen zijn, aan de Europese Commissie de boodschap te brengen dat u dit soort van politiek maar kunt bestrijden door proportioneel – voor mij betekent dat twee keer zo hard – terug te slaan, en dan zal hij wel aan tafel komen?

De heer Vanbesien heeft het woord.

Mijnheer Vanlouwe, er zat een eigenaardig element in uw redenering, die plots de politiek van Trump aan de linkerzijde linkte. U zei: jullie waren tegen TTIP en zie je wel. Ik wil even aanmerken dat mijnheer Trump aan de rechterzijde staat. (Rumoer)

Hij is een zeer rechtse republikein en u was de enige partij die, toen hij aangetreden is, daar geen kritiek op wilde geven.

Maar goed, waar gaat het om? Het gaat absoluut om het realiseren van fair en free trade. De reden waarom we tegen TTIP waren, is omdat het niet fair is, en de reden waarom we tegen dit protectionisme zijn, is omdat het niet free is.

Daarom sluit ik me aan bij wat de minister-president zegt: Europa moet hier duidelijk op reageren. We moeten naar een de-escalatie gaan en ervoor zorgen dat dit soort absurde maatregelen de wereldhandel niet kunnen verstoren. (Applaus bij Groen)

Mijnheer Van Rompuy, ik ben het eens met wat u hebt gezegd, dat protectionisme slecht is. We hebben dat al herhaaldelijk gezegd. “Ik wil geen Duitse wagens meer zien”: dat zijn van die redeneringen die zeer eenvoudig en simpel zijn. Op dit ogenblik verschaffen alleen al de Duitse autoconstructeurs in de VS werk aan meer dan 100.000 mensen. Zij zorgen voor meer dan 100.000 jobs in de VS. De hele Europese auto-industrie zorgt voor enkele honderdduizenden jobs in de VS. Om maar te zeggen: het is allemaal heel complex, er is in- en uitvoer, er wordt toegevoegde waarde gecreëerd, goederen komen binnen, worden bewerkt, gaan elders naartoe en komen terug. Het is niet zo dat je goederen van A naar B brengt, en je neemt er een lineaire maatregel op en dat heeft effect.

Protectionisme zal dus inderdaad leiden tot negatieve effecten.

Ik wil een nuance aanbrengen. Ik sta achter het standpunt van de Europese Commissie, collega Daems. Ik vind niet dat we nu dubbel zo hard moeten terugslaan. Het is in de lijn van de Wereldhandelsorganisatie goed dat je gebalanceerde maatregelen neemt. Ik begrijp dat de drang er is om te tonen: ‘Wie blaft, daartegen blaffen we terug.’ We hebben er nu alle belang bij om dit signaal te blijven geven: 'Wat u kunt, kunnen wij ook.' We doen dat nu proportioneel. We doen dat met gebalanceerde maatregelen. Maar we willen tegelijk de dialoog gaande houden. Ik denk dat dit de enige methode is om te proberen te verhinderen dat dit escaleert. Als wij nu een grote stap vooruit zetten, zal het bijna voor de hand liggen, de figuur Trump kennende, dat er nog hardere tegenmaatregelen komen. Dat zal effecten hebben op de handel en op de welvaart. Daarom pleit ik ervoor om dat proportioneel, gebalanceerd te blijven doen.

Mijnheer Vanbesien, nog voor Trump er was, was er de wet ‘Buy American, Hire American’, de Jones Act, het verbod om textiel van Vlaanderen te gebruiken voor het Amerikaanse leger. Dus, onder welke president ook: men heeft daar vaak een probleem met de vrije handel.

Ik blijf erbij dat we er belang bij hebben om die handelsakkoorden te sluiten. Het zijn faire akkoorden, het zijn akkoorden van vrijhandel. Ik hoop – en we zullen hier straks het debat voeren – dat we het CETA kunnen goedkeuren. Ik hoop ook dat de Europese Unie erin slaagt om heel snel een akkoord hebben met Japan, met Singapore, met Mexico, met Vietnam en ook met Mercosur. Dat zijn allemaal zaken die een antwoord bieden op wat er zich nu aan het afspelen is, op dat protectionisme.

Trudeau heeft de leiding genomen, vlak nadat Trump het Trans-Pacific Partnership heeft gekelderd. Hij is erin geslaagd om met alle landen rond de Pacific, behalve de VS en China, een akkoord te sluiten. Dit is daarop het meest verstandige antwoord: blijven gaan voor faire en vrije handel en tegelijk hopen, misschien tegen beter weten in, dat we eruit kunnen geraken via dialoog. Maar ik houd mijn hart vast. Als de invoerrechten op wagens naar 35 procent worden opgetrokken, raakt dat 10 procent van de bilaterale handel EU-VS. Dat is zeer zwaar. Dan kom je in een spiraal, in een escalatie waarvan niemand de gevolgen ziet.

Minister-president, u hebt inderdaad meer dan gelijk: goede handelsakkoorden maken goede vrienden. We hebben eigenlijk een opportuniteit gemist. Want we waren aan het onderhandelen met de Verenigde Staten over de afschaffing van douaneheffingen. En toen was er hier een zeer groot protest. En nu zitten we in een nog slechtere fase. Er worden nieuwe importheffingen ingevoerd, wat slechter is voor onze economie.

Er was een mogelijkheid om tot een handelsakkoord te komen. Maar er was toen ook een bijzonder groot verzet, dat uiteindelijk heeft geleid tot het verzet tegen het CETA. Het TTIP-akkoord is uiteindelijk gestrand. Hadden we toen maar verder gedaan. De vorige Amerikaanse administratie hoopte absoluut nog te kunnen eindigen. Er is inderdaad bepaalde wetgeving, zoals de Jones Act, Buy America, die bestond nog voor Trump aan de macht was. Er bestonden dus reeds bepaalde protectionistische maatregelen en het was de bedoeling om die weg te werken met een handelsakkoord.

Dit is mijn boodschap. U hebt gelijk: goede afspraken, goede akkoorden, maken goede vrienden. Die moeten inderdaad fair en eerlijk zijn. Dan zouden we alleszins verder staan en zouden we ons niet in de situatie bevinden waarin we nu zijn terechtgekomen. 

De actuele vraag is afgehandeld.