De impact van de EU-richtlijn inzake wegwerpplastics op het verpakkingsplan

De heer Nevens heeft het woord.

Op 28 mei publiceerde de Europese Commissie haar ontwerprichtlijn over kunststof voor eenmalig gebruik, in de media vaak wegwerpplastics genoemd. De richtlijn focust op de tien belangrijkste productgroepen die aangetroffen worden in het zwerfvuil in zee en is erop gericht om het gebruik van wegwerpplastics sterk te verminderen. Producten zoals plastic bestek, wattenstaafjes, borden en rietjes waarvoor voldoende alternatieven voorhanden zijn, wil de commissie helemaal verbieden. Een aantal andere items wil Europa zo veel mogelijk ontmoedigen.

De lancering van het voorstel impliceert dat de geijkte wegen van de parlementaire democratie zullen worden bewandeld en dat het moet worden behandeld door het Europees Parlement en de Raad van Europa. De commissie dringt echter aan op een prioritaire behandeling om al binnen een jaar tastbare resultaten af te kunnen leveren. Afhankelijk van het type verplichting zullen de lidstaten de richtlijn dan binnen de twee dan wel drie jaar na de inwerkingtreding moeten implementeren.

Minister, twee weken geleden verscheen uw verpakkingsplan in de media. Hoe beïnvloedt deze Europese ontwerprichtlijn dat verpakkingsplan? Ziet u mogelijkheden om op basis van de ontwerprichtlijn uw verpakkingsplan uit te diepen en, zo ja, hoe?

Minister Schauvliege heeft het woord.

Ik stel vast dat de ontwerprichtlijn in de lijn ligt van de voorstellen die momenteel op de tafel van de Vlaamse Regering liggen. De ontwerprichtlijn vertrekt vanuit de vaststelling dat marien zwerfvuil een groot probleem is dat moet worden aangepakt. Dat zwerfvuil wordt voor een groot deel veroorzaakt door het overmatig gebruik van wegwerpplastics die in het zwerfvuil belanden. Daarom wil de richtlijn bepaalde wegwerpplastics verbieden en de inzamelgraad van bepaalde andere plastics flink opdrijven. Europa wil de verantwoordelijkheid van de sector uitbreiden via een uitgebreide producentenverantwoordelijkheid van de sector. Zij moeten de kosten dragen voor het opruimen van zwerfvuil en het leveren van inspanningen om zwerfvuil te voorkomen.

De Europese Commissie stelt ook voor om een inzameldoelstelling op te leggen van minstens 90 procent voor plasticflessen via een statiegeldsysteem of via een alternatief systeem van uitgebreide producentenverantwoordelijkheid.

Dit zijn twee essentiële elementen uit mijn verpakkingsplan: een volledige producentenverantwoordelijkheid die onder meer betrekking heeft op afval dat in het zwerfvuil terechtkomt en een hoge inzameldoelstelling voor drankverpakkingen.

Ik ben ook voorstander van maatregelen om de hoeveelheid afval dat ontstaat bij out-of-homeconsumptie te verminderen. Ook dat staat in het plan. Het gaat vooral om plastic wegwerpmateriaal. Daarom wil ik met de sector afspraken maken om de hoeveelheid plastic wegwerpmateriaal op evenementen drastisch te verlagen.

We moeten met deze maatregelen niet wachten totdat de ontwerprichtlijn op Europees niveau volledig is uitgediscussieerd en goedgekeurd. Daarvoor is het probleem van zwerfvuil te acuut. Bovendien is het belangrijk voor de distributiesector en de sorteer- en recyclage-industrie dat de Vlaamse overheid zegt welke richting ze uit wil gaan zodat de juiste investeringsbeslissingen kunnen worden genomen.

Dus, mijnheer Nevens, de ontwerprichtlijn zoals die op tafel ligt, is een goede zaak.

De heer Nevens heeft het woord.

Minister, ik dank u voor uw antwoord. Ik heb duidelijk genoteerd dat producentenverantwoordelijkheid de basis is waarop heel het afvalplan gestoeld is. Mijn fractie vindt ook dat de verantwoordelijkheid bij de producenten moet liggen. Maar ook de consumenten spelen een belangrijke rol in het afvalplan. Sommige evenementen en, zoals u zelf ook zegt, out-of-homeconsumptie zijn gebaseerd op eenmalige wegwerpverpakking. Daar is nog een weg te gaan om mensen te overtuigen om niet in de val te trappen en wegwerpverpakking als de norm te aanvaarden maar om meer in te zetten op verpakking – drank- of andere verpakking – die kan worden hergebruikt. Ik denk dan aan grotere evenementen waar men wegwerpplasticbekers gebruikt. Ook de prijs van wegwerpverpakking is belangrijk. Die wordt meegerekend in de consumptie en moet altijd zo goedkoop mogelijk zijn. Ook daar kan een stimulans worden gegeven vanuit de overheid en vanuit uw bevoegdheid om ervoor te zorgen dat de prijs voor herbruikbare verpakking meer aansluit bij de prijs van eenmalige verpakking. De last wordt meestal verplaatst naar lokale overheden of organisatoren die achteraf moeten zorgen dat de troep wordt opgekuist en verdwijnt.

In het kader van de circulaire economie is dergelijk consumentengedrag niet interessant. We moeten proberen de kringloop te sluiten. Het is dus aangewezen om de nodige aandacht te besteden aan de ‘out of home consumptions’ en de wegwerpverpakkingen.

Mevrouw De Vroe heeft het woord.

Voorzitter, minister, het is inderdaad een goede zaak dat het probleem ook op Europees niveau onder de aandacht werd gebracht en effectief werd aangepakt. Het is voor onze partij van groot belang dat we evolueren naar een plasticvrije maatschappij. We moeten er dan ook op toezien dat we, als we alternatieven bekijken, steeds kiezen voor alternatieven die ecologischer zijn en een betere ecologische voetafdruk hebben, vooral op het vlak van bioafbreekbaarheid en dergelijke.

Minister, het is ook belangrijk dat we evolueren naar een hogere recyclagedoelstelling. Ik weet dat we op Europees vlak al voldoen aan de recyclagedoelstelling. Ik denk dat we wat dat betreft zeker ambitieuzer mogen zijn. Ik denk dus dat we hogere recyclagedoelstellingen moeten durven vooropstellen voor alle verpakkingen. We moeten daarvoor overleggen met Europa. We doen het heel goed en zijn Europese koploper. Toch moeten we hoger durven mikken en aan Europa vragen om die doelstellingen hoger te leggen.

Minister Schauvliege heeft het woord.

Ik denk dat we op dezelfde lijn zitten. Wat hier gezegd is, kan ik alleen maar onderschrijven. Collega Nevens, als we die producentenverantwoordelijkheid goed uitbouwen, dan zullen bijvoorbeeld festivalorganisatoren zelf de verantwoordelijkheid dragen als ze eenmalige verpakkingen aanbieden. Dan zijn ze ook zelf verantwoordelijk voor de kosten die dat veroorzaakt. Dat zal net aanzetten om meer in te zetten op alternatieven, waarbij ze die kosten niet moeten dragen. Die zaken houden natuurlijk verband met elkaar. Ik denk dat dat zeker een denkspoor is dat we verder moeten bewandelen.

Uiteraard zijn wij voor een hoog ambitieniveau, mevrouw De Vroe, en bepleiten wij dat ook op Europees niveau. We moeten wel opletten. We hebben het inderdaad altijd goed gedaan. We zijn altijd koploper geweest. Maar als we stilstaan, gaan we achteruit. We zien dat andere landen, ook Europese lidstaten, niet stilzitten. Daarom moeten we absoluut bijkomende stappen zetten. Dat is iets waarvoor deze Vlaamse Regering zeker de handschoen wil opnemen.

De heer Nevens heeft het woord.

Ik sluit af met de vaststelling dat er veel eensgezindheid is over de aanpak van afval en vooral over het verminderen van de plasticberg. Ik denk dat we de aanzet gegeven hebben met het verscherpen van de doelstellingen inzake huishoudelijk afval. Dat moet resultaten opleveren. We moeten ervoor zorgen dat er minder restafval ingezameld en verbrand wordt. We hebben ervoor gekozen om plastic afval apart in te zamelen via het ophaalsysteem met de blauwe zak. Vele gemeentes hebben het initiatief genomen om zelf een systeem op touw te zetten als de ophaling van de roze zak.

Het is duidelijk dat de producenten niet kunnen achterblijven en niet kunnen talmen met deze invoering. Ik reken daarvoor ook op u, minister, om zo snel mogelijk dat samenwerkingsakkoord met de sectoren uit te diepen en op punt te zetten, om een goed systeem te implementeren om ook eenmalig plastic afval in te zamelen en te recycleren, zodat het niet meer bij het restafval terechtkomt en dus verbrand wordt.

De vraag om uitleg is afgehandeld.