De ICT-monitor (MICTIVO3 2018) werd vorig schooljaar voor de derde keer afgenomen bij meer dan 2.900 leerlingen, 1.420 leraren en 680 schoolleiders uit het lager- en secundair onderwijs en centra voor basiseducatie. Het is een vijfjaarlijks onderzoek uitgevoerd door onderzoekers van de Katholieke Universiteit Leuven en de Universiteit Gent met als doel een stand van zaken te geven op het gebied van ICT-infrastructuur, hardware, software, ICT-gebruik en vaardigheden, mediawijsheid, … in de Vlaamse scholen en de evoluties te schetsen. Het onderzoek liep van 1 juni 2017 tot 31 augustus 2018 en wordt vandaag op een studiedag voorgesteld.
Meer desktops, laptops en digitale borden in Vlaamse scholen
De nieuwe monitor toont aan dat het ICT-infrastructuur in onze Vlaamse scholen alleen maar toeneemt. Een gemiddelde Vlaamse school uit het lager onderwijs heeft 1 PC, laptop, tablet of Chromebook per 4 leerlingen. In het secundair onderwijs is er 1 per 2 leerlingen beschikbaar. Aandachtspunt is wel dat het computerpark in het onderwijs aan veroudering onderhevig is. Zo is in het lager onderwijs meer dan de helft van de desktops en laptops ouder dan 4 jaar. In het secundair onderwijs gaat het om ongeveer 30%. Positief is wel dat de ouderdom van laptops en desktops wordt gecompenseerd door de aankoop van nieuwe tablets en chromebooks.
Opvallend is de grote doorbraak van digitale schoolborden. In het lager onderwijs beschikken de meeste scholen (93%) over digiborden, 10 jaar geleden ging het over slechts 8%. Ook in het secundair onderwijs valt de toename op. Van 29% in 2008 naar bijna 80% vorig schooljaar.
Bijna elke school heeft een digitaal leerlingvolgsysteem
De aanwezigheid van software gaat in deze bevraging sterk vooruit. Bijna elke school heeft een digitaal leerlingvolgsysteem waarmee leraren een terugkoppeling krijgen over hoe hun leerlingen het doen en hen inzicht geeft in de resultaten van hun onderwijs. In het lager onderwijs gaat het om 98,4% van de scholen, in het secundair onderwijs is dat 97,2%. Ook de aanwezigheid van software voor leerlingen met functiebeperkingen is in het lager- (77%) en secundair onderwijs verhoogd (73%) ten opzichte van de vorige ICT-monitor toen het voor het lager nog over 60% van de scholen ging en in het secundair over iets meer dan helft.
ICT-beleid op maat van de school: Gebruik SELFIE!
In ongeveer 2 op de 3 scholen is er een ICT-beleidsplan aanwezig waarin bepalingen staan rond het gebruik van databeheer, privacy, ICT-veiligheid of het aankoopbeleid. Ongeveer 1 op de 3 lagere en de helft van de secundaire scholen zegt een specifiek beleidsplan rond ‘social media’ te hebben waarin staat over hoe je als school communiceert met derden, wat leerkrachten mogen doen op facebook of Instagram of hoe om te gaan met cyberpesten en sexting. Vaststelling en werkpunt is wel dat een groot deel van de leerkrachten geen weet heeft van wat er in deze plannen staat.
Om scholen te ondersteunen bij hun ICT-beleid en de bewustwording te vergroten, maakt Vlaams minister van Onderwijs Hilde Crevits extra personeel vrij voor KlasCement, het leermiddelennetwerk voor en door leraren, om een kenniscentrum uit te bouwen voor ICT-coördinatie. Daarnaast wordt ook SELFIE in Vlaanderen gelanceerd. Een vrij en gratis, online zelfevaluatie tool ontwikkeld door de Europese Commissie voor scholen waarbij een digitaal schoolprofiel wordt opgemaakt. Daarbij wordt gebruik gemaakt van standaard online vragenlijsten die leiden tot een schoolspecifiek rapport met sterktes en zwaktes op vlak van infrastructuur, ICT-gebruik en visie. Dit zelfbeoordelingsproces kan helpen om de zwaktes in het ICT-beleid weg te werken.
Leraren vinden hun leerlingen ‘media’wijs
Leerkrachten schatten hun computervaardigheden hoog in. De computer of tablet wordt in grote mate ingezet voor lesvoorbereiding, presenteren en communiceren met collega’s. Maar ook het ICT-gebruik tijdens de les neemt toe. Voornamelijk voor het aanleren van ICT-vaardigheden, te differentiëren of bij te spijkeren op maat van de leerling. ICT wordt het minst gebruikt voor toetsen of projectwerking.
Leerlingen voelen zich digitaal minder vaardig dan in de vorige bevraging. Al zou het ook wel kunnen dat leerlingen zichzelf een hoger verwachtingspatroon opleggen in een wereld die doordrongen is van ICT. Zeker hun leerkrachten lijken dit alvast te bevestigen. Zo vinden zij dat hun leerlingen bekwamer en mediawijzer zijn in de omgang met ICT dan 5 of 10 jaar geleden. Bijna alle leerlingen in het lager- en secundair onderwijs hebben thuis toegang tot het internet, al wordt computergebruik wel vooral gebruikt voor vrije tijd.
Centra voor basiseducatie verdienen een digitale pluim
In de ICT-monitor werden ook de 13 Centra voor Basiseducatie onder de loep genomen. Uit de bevraging blijkt dat het computerpark er fors op vooruit is gegaan ten opzicht van vorige jaren. Alle centra beschikken ook over wifi, cloudomgevingen, digitale projectoren en gebruiken digitale cursistenvolgsystemen en leermethodegebonden software. Ook het ICT-gebruik is er in de centra sterk op verbeterd. Waar 5 jaar geleden nog 70% van de lesgevers aangaf zelden ICT te gebruiken is dat nu gezakt tot 36%.
Vlaams minister van Onderwijs Hilde Crevits : “Uit de ICT-monitor blijkt dat onze scholen en centra doordrongen zijn van ICT en het klaslokaal alsmaar digitaler wordt. Zo zijn er meer en meer laptops, desktops, tablets, chromebooks en digitale schoolborden, heeft bijna elke school en centra draadloos internet en maken leraren vaker gebruik van ICT in de les. Een positieve evolutie. Toch zijn er ook aandachtspunten. Zo ontbreekt er in vele scholen nog te vaak een ICT-beleidsplan rond het gebruik van databeheer, social media of privacy en voelen veel jongeren zich minder digitaal vaardig. Daarom voorzien we extra personeelsleden bij KlasCement om een kenniscentrum uit te bouwen om scholen te ondersteunen in de opmaak van een ICT-plan. Ook SELFIE de nieuwe zelfevaluatietool van de Europese Commissie waar Vlaanderen aan heeft meegewerkt kan scholen daarbij helpen. Met de nieuwe eindtermen hebben we ook meer aandacht voor digitale vaardigheden. Zo is het niet alleen een sleutelcompetentie maar hoort het ook bij de basisgeletterdheid, de lat waar alle leerlingen over moeten. Daarnaast pleit ik voor een fiscaal voordeel voor bedrijven die mee investeren in technologische infrastructuur. Dit fiscaal voordeel moet het voor bedrijven aantrekkelijk maken om te investeren in de ICT-infrastructuur van scholen.”
De ICT-monitor vindt u hier: https://onderwijs.vlaanderen.be/monitor-voor-ict-integratie-in-het-vlaams-onderwijs-mictivo-2018
