Dagelijks miljoenen liters drinkwater het kanaal of het zeegat in

Water dat luidruchtig kolkend en bruisend in het kanaal stroomt. Duizenden liters per dag. 20 miljard liter per jaar, verspreid over 31 plaatsen in Limburg. Al dertig, veertig jaar aan een stuk. Burgemeester Raf Terwingen (CD&V) van Maasmechelen noemt het een milieumisdrijf om de Vlaamse regering wakker te schudden. Want terwijl alleen al in zijn gemeente 6 miljard liter wegstroomt, spreken ze in Brussel over een afschakelplan voor water. “Dat water is van zo’n goede kwaliteit dat je er gemakkelijk drinkwater van kan maken, maar hier stroomt het weg in het kanaal: daar stel ik me vragen bij”, zegt Terwingen.
 
Drinkwater is er in die regio al meer dan genoeg. De Watergroep heeft in die gebieden zelf pompen staan, en ook die pompen jaarlijks 20 miljard liter water op. Genoeg voor het totale drinkwaterverbruik van bijna de halve provincie Limburg.
 
31 pompen, 20 miljard liter
 
Al het andere water moet weg. De 31 pompen staan op plaatsen waar de grond verzakt is door de jarenlange ontginning van steenkool. Grote ‘kommen’, samen 223 vierkante kilometer groot, waar het water door de mijnbouw niet meer op een andere manier weg kan. “De pompen voorkomen dat de huizen hier onder water komen te staan”, zegt Theo Donné van de Limburgse Reconversiemaatschappij (LRM), die de pompen beheert. “Schade als gevolg van de mijnbouw voorkomen, dat is onze opdracht. Wij zijn niet bevoegd om het water te vermarkten. Water is daarvoor ook te goedkoop: zelfs als we het maar tot Hasselt zouden brengen met vrachtwagens of pijpleidingen, zouden de kosten al te hoog oplopen om rendabel te zijn.”
 
En dus blijft het water wegstromen. Al decennia aan een stuk. Vier jaar geleden bestelde toenmalig Vlaams minister Joke Schauvliege (CD&V) al eens een studie, maar de conclusie bleef dezelfde: laat maar lopen. “Het opgepompte water heeft een lokaal nut, want het voedt de lokale waterlopen, landschappen en biotopen”, zegt de studie. “Zelfs het water dat in het kanaal terechtkomt, heeft nog ecologische functies en socio-economische diensten. Scheepvaart, levering van koelwater, productiewater, irrigatiewater, drinkwater...”
 
Toch blijft het wrang dat zo veel zuiver water in het kanaal stroomt terwijl we elders in het land nog altijd de gevolgen dragen van de droogte van 2018. In Antwerpen en in Oost- en West-Vlaanderen gebruiken drinkwatermaatschappijen water uit kanalen of grondwater om drinkwater van te maken, wat veel duurder is om te zuiveren dan het water dat wegstroomt in Limburg.
 
“Water is zeer schaars en toch is het bijna gratis”, zegt professor hydraulica Patrick Willems (KU Leuven), die momenteel in opdracht van de provincie Limburg onderzoekt op welke manier ze het wegstromende mijnwater kan inzetten tegen de droogte. “Het ligt natuurlijk politiek gevoelig om er een extra taks op te heffen. Zolang water bijna gratis is, is het verleidelijk om het weg te pompen want dat is de goedkoopste oplossing. Het is natuurlijk veel duurder om het over lange afstand te verplaatsen, maar het is haalbaar om het mijnwater via de bestaande leidingen van drinkwatermaatschappijen te versluizen naar andere gebieden. In tijden van droogte is dat een heel zichtbare actie.”
 
Vlaams minister Koen Van den Heuvel (CD&V), opvolger van Joke Schauvliege, roept alle betrokkenen eerstdaags rond de tafel om de situatie te bespreken.