Droogte treft België hard

Tegen het einde van de eeuw kan de economische schade door weer­kerende droogtes in Europa oplopen tot 65 miljard euro per jaar. Vandaag is dat ongeveer 9 miljard per jaar. Dat staat in een studie van het Europese onderzoekscentrum Joint Research Center (JRC), die ­zopas werd gepubliceerd in het tijdschrift Nature climate change. ‘Het is de eerste keer dat zo’n ­onderzoek naar de droogteschade op Europese schaal gedaan is’, zegt Luc Feyen, een van de auteurs.

De modellen voorspellen dat we door de klimaatverandering vaker meer intense en langer durende periodes van droogte zullen meemaken. Vooral Zuid-Europa rond de Middellandse Zee en West-Europa (het Atlantische Europa, waartoe ook België behoort) zouden daaronder te lijden krijgen, in zomers met amper neerslag en veel verdamping. De frequentie waarmee zich droogte voordoet, zou aan onze kant van Europa kunnen verdubbelen, indien we onze emissies niet sterk reduceren.

Het bedrag van 65 miljard euro schade per jaar is de uitkomst van een scenario waarbij we niets doen aan onze uitstoot van broeikasgassen en de temperatuur tegen 2100 toeneemt met 4 graden. Slagen we erin de opwarming tot 2 graden te beperken, zoals het akkoord van Parijs vooropstelt, dan zal de schade tot 25 miljard per jaar beperkt blijven. De auteurs geven toe dat er nog veel onzekerheden in de berekeningen zitten, omdat de informatie over droogteschade schaars en niet overal vergelijkbaar is.

Het is in de eerste plaats de landbouw die in de klappen deelt, gevolgd door de energieproductie en de drinkwatervoorziening. Ook de huizen, die door uitdrogende bodems kunnen verzakken, staan hoog in het risicolijstje. Blijven maatregelen uit, dan vervijfvoudigt de schade in drie landen: Griekenland, Cyprus en België. Gaan de Europese landen wel tot actie over, dan kan de impact gehalveerd worden. Behalve in onder andere Spanje, Frankrijk en, alweer, België. Daar zal de schade toch nog meer dan verdubbelen.

Waarom scoort België zo slecht? ‘We zijn om te beginnen een dichtbevolkt land’, zegt Luc Feyen. ‘Er is weinig water per hoofd van de bevolking voorhanden. Bovendien zitten we met veel verharding en laten we te veel water wegvloeien door drainage (DS 4 mei). We hebben ook een intensieve landbouw en verschillende industrietakken, zoals de textielsector, die veel water gebruiken.’

Nederland is vergelijkbaar qua grootte en bevolking. Waarom liggen de kaarten daar beter? ‘Onze noorderburen hebben meer water ter beschikking’, zegt Feyen. ‘Ze hebben de Rijn, die door water uit de Alpen gevoed wordt. Hoewel die rivier de jongste jaren vaak een alarmerend laag peil had, is de prognose dat zij het door meer neerslag in de Alpen beter zal doen dan onze Maas en Schelde.’

In Noord- en Noordoost-Europa zou het meer gaan regenen en zou de droogteschade zelfs verminderen.

Om de ergste scenario’s te voorkomen, moeten we volgens de JRC-studie twee dingen doen: onze uitstoot van broeikasgassen drastisch terugschroeven én ons aanpassen. Dat betekent bijvoorbeeld overschakelen op gewassen die beter tegen de droogte bestand zijn. Ook moeten de landen beter met het beschikbare water omgaan, een efficiënter watermanagement toepassen, zoals dat heet.

‘Ik ben daar redelijk optimistisch over’, zegt Feyen. ‘We hebben recent veel ontwikkelingen gezien die hoopvol stemmen. Om maar één voorbeeld te geven: tussen 2000 en 2018 is het totale water­verbruik van de energiesector in Vlaanderen gedaald met 58 procent, terwijl studies aantonen dat op wereldschaal het watergebruik van de energiesector met 95 procent kan worden teruggebracht ­tegen 2050. In Vlaanderen hebben we nu een Blue Deal. De natte natuur zal opnieuw meer kansen krijgen, wat noodzakelijk is om water te bufferen zowel in tijden van extreem veel als van weinig neerslag.’