Demarche Demir over PFOS schrikt Vlaamse meerderheid op

De Vlaamse minister van Omgeving heeft met de PFOS-verontreiniging een zoveelste vuil dossier op haar bord gekregen. Tijdens de plenaire vergadering in het Vlaams Parlement woensdag lanceerde ze daarover een oproep. 'Ik wil me niet moeien met de werkzaamheden van het parlement, maar het zou niet slecht zijn mocht een parlementaire onderzoekscommissie zich daarover buigen.' Die komt er waarschijnlijk, maar de demarche van Demir leidde wel tot heel wat ophef.

Door de Oosterweelwerken is de historische vervuiling door het bedrijf 3M letterlijk boven water gekomen. Rond de site in Zwijndrecht zijn in woongebied en zelfs in landbouwgrond schadelijke PFOS-chemicaliën aangetroffen in de bodem en het grondwater. Hoge concentraties van PFOS kunnen leiden tot leverschade, verstoringen van het hormonaal en het afweersysteem, en schade bij de ontwikkeling van ongeboren kinderen.

Vermoed wordt dat de vervuiling ook over andere gemeenten verspreid is, maar bij gebrek aan metingen is het niet duidelijk hoever ze reikt. Er zijn ook geen saneringstechnieken beschikbaar. Lantis, de bouwheer van het Oosterweelproject, kapselt de opgegraven grond in, zodat niet nog meer PFOS in het grondwater belandt.

Er rijzen heel wat vragen, want bij de gemeente Zwijndrecht is al sinds 2004 bekend dat de site naast de vestiging van 3M, de Amerikaanse producent van post-its, vervuild is. Nooit is de impact op de omwonenden onderzocht. De groene burgemeesters van Zwijndrecht, eerst Willy Minnebo en nu André Van de Vyver, zitten in een lastig parket. Volgens een Vlaams Parlementslid talmden ze omdat 3M een cashcow is die de gemeentekas spijst.

De oppositie hekelde dat het Agentschap Zorg en Gezondheid (AZG), het departement van minister van Welzijn Wouter Beke (CD&V), tot vorige week niet op de hoogte was van de vervuiling. 'Hoe is het mogelijk dat die informatie niet gedeeld is?', zei Freya Van den Bossche (Vooruit).

Ook Demir zei dat de historiek van het dossier 'meer vragen dan antwoorden' oproept. Daarom vroegen zij en Beke het departement Omgeving en het AZG al om bloedafnames bij omwonenden te doen. Daarnaast stelde ze Karl Vrancken, docent duurzaam materialenbeheer bij de UAntwerpen, aan als opdrachthouder voor de aanpak van de verontreiniging. Die zal onder meer het afnemen van bijkomende staalnames in de bodem en het grondwater in Zwijndrecht en omstreken coördineren. Ook de Vlaamse Openbare Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) is in dit dossier 'nooit een bezige bij' geweest, klinkt het.

Een parlementaire onderzoekscommissie moet volgens Demir duidelijkheid scheppen over waar de informatiedoorstroming stropte en wie verantwoordelijk is voor het uitblijven van een aanpak. Het Vlaams Parlement hield aanvankelijk de boot af om die onderzoekscommissie snel te organiseren. De meerderheid stelde voor eerst hoorzittingen te organiseren, om dan te beslissen of een onderzoekscommissie volgt. 'Wij willen elke steen omdraaien, maar niet uit hoogdringendheid een onderzoekscommissie opstarten', zei N-VA-fractieleider Wilfried Vandaele.

Dat de meerderheid niet meteen op Demirs vraag inging, leidde tot verbazing. 'Ik denk dat het nooit in de geschiedenis is gebeurd dat de minister een onderzoekscommissie vraagt en het parlement dat niet doet', luidde het in de wandelgangen. Ook bij de oppositie klonk een sneer naar de meerderheid. 'Dit parlement maakt zijn reputatie waar een flauw afkooksel te zijn', zei Bruno Tobback (Vooruit).

Volgens een N-VA-bron staat vooral CD&V niet te springen voor een onderzoekscommissie omdat de CD&V'ers Hilde Crevits en zeker Joke Schauvliege, Demirs voorgangers als minister van Omgeving, algauw op het beklaagdenbankje terecht dreigen te komen. Dat argument wordt bij CD&V op hoongelach onthaald. 'Het is een verschrikking hoe Demir probeert naar anderen te wijzen. Onvoorstelbaar dat ze een onderzoekscommissie nodig heeft om haar werk te doen', klinkt het.