Slechts n kwartje van de voedselprijs gaat naar de landbouwer

Tussen de oogst door de boer en het bord van de consument wordt voeding gekoeld, bewerkt, ­getransporteerd, verpakt, vermarkt en verkocht. Dat alles kost een veelvoud van wat de boer voor zijn voeding ontvangt. Het aandeel van de landbouwers is voor het eerst wereldwijd in kaart ­gebracht door onderzoekers in de VS en Denemarken. Ze publiceerden hun resultaten gisteren in Nature Food.

Wereldwijd gaat van elke dollar die aan voedsel wordt besteed, 27 cent naar de boer. In westerse landen als de VS, Canada of Australië gaat het om minder dan 25 procent, in ontwikkelingslanden als Colombia om meer dan 35 procent. In de VS daalde het aandeel sinds 1947 van 46 naar 15 procent. In landen als India en China is de daling nu ingezet. Naarmate de ­bevolking welvarender en stedelijker wordt, houdt de boer een kleiner deel van de waardeketen over.

‘De vraag naar voeding van hogere kwaliteit, met een duurdere verpakking en een hogere graad van verwerking en bereiding neemt toe naarmate het reële ­inkomen stijgt’, schrijven de ­onderzoekers. Met ­andere woorden: in ontwikkelingslanden ­maken de consumenten zelf soep van de onverpakte tomaten die ze op de markt rechtstreeks bij de boer kopen, meer welvarende consumenten kopen soep die in een fabriek bereid is en verpakt in een glazen fles of plastic bokaal. Dat komt doordat ze verder van de boerderijen wonen, vaak in steden, en omdat ze minder tijd hebben om het eten zelf te bereiden. ­Bovendien zijn de boeren in de welvarende landen ook veel productiever, waardoor ze hun producten ­tegen lagere prijzen kunnen aanbieden. Het deel van de toegevoegde waarde dat wordt gerealiseerd nadat de voeding de boerderij verlaten heeft, neemt toe naarmate een land welvarender wordt. In China is dat proces in volle gang, in de VS is het vrijwel gestabiliseerd. Bij elke ­verdubbeling van het reële in­komen per consument, neemt het deel dat naar de boer gaat af met 5,4 procent.

Dat proces heeft grote gevolgen, zeggen de onderzoekers. Zo blijkt dat de consumenten in wel­varende landen, zoals de VS, nog maar 30 procent van de voedingswaarde halen uit niet of licht verwerkte voedingsmiddelen, zoals vers fruit, vlees, vis of groenten. Ook is de ecologische voetafdruk en de klimaatimpact groter naarmate de voedselwaardeketen ­verder van de boerderij verschuift. ‘Daar moeten we meer aandacht voor hebben, nu de ­economie, het milieu en de ­samenleving meer ­impact ondervinden van de voedingswaar­deketen’, schrijven de onder­zoekers.