‘Een suikervrij of suikerarm dieet blijkt niet zomaar een hype maar écht iets om op in te zetten bij kankerpatiënten. Het kan helpen de kanker te overwinnen en chemotherapie veel effectiever maken. Vooral ook omdat patiënten nu soms serums krijgen toegediend om aan te sterken. En die bevatten veel glucosesuiker.’
Aan het woord is Johan Thevelein, die als professor verbonden is aan het departement Biologie van de KU Leuven en het Vlaams Instituut voor Biotechnologie (VIB). Weinig andere uitspraken van een professor over zijn eigen onderzoek hebben recent zo’n grote ophef en controverse onder collega’s en artsen veroorzaakt. Thevelein werd geciteerd in een artikel in Het Nieuwsblad, dat ook werd overgenomen door DS Online.
Gisterenavond trok de website gezondheidenwetenschap.be, die met middelen van de Vlaamse overheid nieuwsberichten rond gezondheid kritisch tegen het licht houdt, fel van leer. ‘Suiker beperken om kanker aan te pakken, heeft weinig zin’, klinkt het daar. Maar het kwaad was al geschied. Het UZ Leuven meldde op de dag van de publicatie van het artikel in de algemene media dat oncologen veel reacties van ongeruste kankerpatiënten kregen. Het ziekenhuis vroeg om ‘ernstige nuancering’ van het bericht.
Hoe zit het nu?
Wat is er nu precies aan van het nieuws dat suiker kanker agressiever zou maken?
Het onderzoek onder leiding van professor Thevelein heeft ontrafeld hoe kankercellen door suiker gestimuleerd worden. Een afbraakproduct van suiker in de cellen blijkt een bepaald eiwit te stimuleren dat de tumorgroei in de hand werkt. Het onderzoek werd uitgevoerd in het lab, voornamelijk met gistcellen. Aan dat onderzoek kwamen geen kankerpatiënten te pas. De wetenschappelijke paper met de onderzoeksresultaten heeft het dan ook niet over het verband met voeding.
En dus, klinkt het bij critici, is het onduidelijk wat het precies betekent voor de behandeling van mensen met kanker. ‘Het effect van een suikerarm dieet werd niet onderzocht. Daarover mogen de onderzoekers dan ook geen uitspraak doen’, zegt Marleen Finoulst, arts en coördinator van gezondheidenwetenschap.be.
Je kan kanker niet uithongeren
Finoulst sloeg voor het artikel op de website de bestaande literatuur op na. ‘Een tumor is maar een heel klein deel van het lichaam. De suiker die nodig is om de tumor te ‘voeden’ is dus al bij kleine hoeveelheden bereikt. Het is een fabel dat je de kanker kan uithongeren.’
‘Het risico van uitspraken zoals die van professor Thevelein is niet te onderschatten. Kankerpatiënten zijn vaak ondervoed door verminderde eetlust. Driekwart van de patiënten kampt met ondervoeding bij de start van de behandeling. Wie kanker heeft, moet juist met smaak eten om de kans op genezing te verhogen.’
De professor, aldus Finoulst, is mogelijk in zijn enthousiasme te ver gegaan in zijn uitspraken. Ook het VIB ziet daar de oorzaak van de heisa. ‘Er is een belangrijke doorbraak op wetenschappelijk vlak, maar dat betekent nog niet dat er een medische doorbraak is geboekt’, aldus woordvoerster Sooike Stoops.
Patiënten klampen zich aan alle info vast
Volgens professor Thevelein bedoelde hij met zijn uitspraak dat er moet worden ‘ingezet’ op de voeding van kankerpatiënten en dat het dieet ‘kan’ helpen om kanker te overwinnen, gewoonweg dat het dieet een denkspoor is dat verder onderzocht moet worden. ‘De mogelijkheid dat de voeding een effect heeft op de behandeling van kankerpatiënten, is door ons onderzoek vergroot. Maar, inderdaad, we weten nog niet of voeding effectief helpt bij de strijd tegen kanker.’
Op die manier zouden de uitspraken van de onderzoeker in Het Nieuwsblad dus ook geïnterpreteerd kunnen worden. Allicht mispakt professor Thevelein zich evenwel aan het feit dat veel kankerpatiënten tot het uiterste willen gaan om hun genezingskans te vergroten en ze zich aan alle beschikbare informatie vastklampen – ook aan informatie die (bij nader inzien) voorwaardelijk werd geformuleerd.
Conclusie: op het niveau van cellen speelt suiker een rol bij de ontwikkeling of agressiviteit van kankercellen. Maar dat betekent niet dat het verstandig is voor kankerpatiënten om over te stappen naar een suikervrij of -arm dieet.
We beoordelen de stelling daarom als ‘niet waar’.
