Herinnering aan de droogte in 1976

  Video afspelen 01:47 Terugblik: de droogte van 1976 veroorzaakte veel problemen bij boeren

Het was het jaar waarin mensen ook in België en andere Europese landen overdag in de schaduw zaten en 's nachts geregeld buiten sliepen, vertelt de Vlaamse Geert De Vriese, schrijver van het boek 1976. De zomer van ons leven. Hij was toen 14 en verzamelde na die recordzomer anekdotes en herinneringen voor zijn boek.

In Nederland leidden de hoge temperaturen en aanhoudende droogte tot diverse problemen. Zo konden sportvissers nauwelijks meer aan wormen komen, die op zoek naar vocht dieper in de grond zijn afgedaald. Het aas was daardoor ongeveer even duur als de paling die de vissers wilden binnenhalen.

Ook dreigde een tekort aan bierflesjes. Het bier vloog over de toonbank, maar "het publiek houdt de lege flesjes te lang vast of laat ze achter op allerlei vakantieplekjes", meldde de Leeuwarder Courant eind juni 1976.

Voor de natuur en landbouw in Nederland was de aanhoudende droogte desastreus. Begin juli sprak het Nederlands Dagblad bijvoorbeeld over een dreigende natuurramp: tienduizenden jonge bomen stierven af door een tekort aan water. Rond diezelfde tijd besloot de regering ook het leger in te zetten "om de droogte op de landbouwgronden te bestrijden". Vooral bij boeren in het oosten en zuiden van het land was de schade groot.

In 1976 viel vanaf het voorjaar tot half augustus weinig regen. Het neerslagtekort, dat ontstaat wanneer meer water verdampt dan valt, liep toen uiteindelijk op tot ruim 344 millimeter. Dit jaar is dat tot dusver bijna 300 millimeter.

Niet voor niets riepen rooms-katholieke bisschoppen in juli van dat jaar iedereen op te bidden voor regen. "De aanhoudende droogte laat ons zien hoe kwetsbaar de mens is, ook in tijden van grote wetenschappelijke vooruitgang", stelde de persdienst van de kerkprovincie in de Leeuwarder Courant.

In de kranten werd in die tijd ook met regelmaat de situatie in de omringende landen beschreven. Zo viel de opbrengst van groenten in Groot-Brittannië en Frankrijk tegen. In België waren er problemen met de post, zegt De Vriese. "Het punt in Brussel waar alle post werd gesorteerd, lag eruit omdat het er te heet was om te werken. Het ventilatiesysteem was niet aangesloten op het elektriciteitsnet. De overheid wilde daar wel wat aan doen, maar dat kon niet. Ook het bedrijf dat dit kon oplossen was gesloten vanwege de hitte."

De schrijver denkt niet dat Belgen en Nederlanders anders omgaan met dit soort extreme weersomstandigheden. "Het zijn precies dezelfde zeurpieten", zegt hij. In 1976 begon de Nederlander begin juli "mooiweer-moe" te worden, schreef het Nieuwsblad van het Noorden.

Destijds waren er op 7 juli 15 tropische warme dagen geweest met temperaturen van boven de 30 graden. Het bezoek aan zwembaden en stranden liep terug vanwege het aanhoudende zonnige en warme weer. "Ik kan mij dat wel voorstellen", schreef de redacteur. "want eerlijk gezegd dacht ik vanochtend bij het opstellen van dit dagelijkse Nieuwsblad-weerpraatje: waar zal ik het vandaag eens over hebben?"

Aan de andere kant nam het bezoek aan kerken en kapellen juist toe, meldde het Nederlands Dagblad op 3 juli. "In de veelal oude gebouwen pleegt een weldadige koelte te heersen."

Deze zomer kwam het kwik begin juli nog vrijwel nergens boven de 30 graden. Maar als het de komende dagen tropisch warm blijft, is er sprake van een landelijke hittegolf. Volgens Weerplaza houdt ook de droogte nog even aan, ondanks de kans op regen- en onweersbuien komend weekend. Maar pas in september valt te zeggen of deze zomer de records uit 1976 zijn verbroken.