Afremmen van de Belgische klimaatambitie in Europa door de Vlaamse Regering

De heer Rzoska heeft het woord.

Collega's, laat ons gaan voor de sterkte van het parlement. En laat ons gaan voor het feit dat het een belangrijk moment is. (Applaus bij Open Vld)

De afgelopen weken zijn er inderdaad beslissingen genomen waarover een parlement, wanneer het samenkomt, volgens mij terecht vragen kan stellen. (Opmerkingen van Matthias Diependaele)

Laat ons dat moment aangrijpen, collega Diependaele.

Minister-president, toen ik een aantal dagen geleden de krant opensloeg, dacht ik bij mezelf: ‘Geert did it again.’

Er zit een soort van kroniek in. In de zomer van 2018 hadden we onderhandelingen op het Europese niveau om meer ambitie aan de dag te leggen op het vlak van energie-efficiëntie en hernieuwbare energie. Vlaanderen zei tegen de Belgische ambities: ‘Neen, we doen niet mee.’ In december 2018 hadden we de top in Katowice. Daar probeerden een aantal lidstaten om naar de top van het peloton te gaan op het vlak van klimaatambitie en toe te treden tot een zogenaamde ‘high ambition coalition’. Geert belde naar Joke en zei: ‘Neen’. De afgelopen dagen zagen we een informele top, waarbij premier Michel de ambitie had om België mee in het koppeloton te steken, waarbij Europa de ambitie op tafel legt om in 2050 klimaatneutraal te zijn. En een dag later zie ik dat u opnieuw ‘neen’ zegt.

Ik moet eerlijk zeggen, minister-president, dat ik dat niet goed begrijp. Ik stel u deze vraag, omdat dit parlement kamerbreed een klimaatresolutie heeft goedgekeurd die heel wat concrete maatregelen bevat en waarbij u, als Vlaamse Regering, een mandaat hebt om meer ambitie aan de dag te leggen. En toch remt u keer op keer die ambitie af.

Minister-president, mijn concrete vraag is: waarom remt u die Europese klimaatambitie vanuit Vlaanderen af ?

Minister-president Geert Bourgeois heeft het woord.

Mijnheer Rzoska, u weet beter dan wie ook dat de premier, als hij engagementen neemt, dat niet doet namens de Federale Regering, maar namens het hele land. Er is niet eens afgestemd, laat staan dat er een akkoord zou zijn gesloten.

Ik heb van een journalist van Le Soir moeten vernemen dat er een engagement zou worden genomen. Hij belde mij met de vraag: ‘Bent u op de hoogte van het feit dat er nu een engagement zal worden getekend ?’ Het was ons niet voorgelegd, het was niet interfederaal overlegd, laat staan dat er een akkoord zou zijn.

En er staan zeer goede dingen in die paper. Ik had hem dan ook graag goedgekeurd. Zo staat er onder andere op onze vraag in dat meer dan 25 procent van het meerjarig financieel kader naar het klimaat zou gaan, dat de Europese Investeringsbank (EIB) meer zou ondersteunen in klimaatdoelstellingen, dat er veel meer zou worden geïnvesteerd in onderzoek en ontwikkeling (O&O) inzake duurzaamheid.

Maar het is gemakkelijk om daaraan toe te voegen dat je naar – luister wel – klimaatneutraliteit zult gaan in 2050. Dat is gemakkelijk, wanneer je de factuur dan doorschuift naar de deelstaten. Ik geef u een voorbeeld. U kent het federaal plan. Zeg mij hoeveel de federale overheid doet inzake het wagenpark. Ik zie het niet in haar plan. Wij doen 27 procent.

Zeg mij eens hoeveel de federale overheid doet voor de gebouwen. Wij doen 27 procent, de federale overheid doet 11 procent – op aandringen van ons. Zeg mij hoeveel de federale overheid doet om de dieseltreinen weg te doen, want ik lees het niet in dat plan. Wij hebben daarentegen een zeer groot uitwerkplan.

U hebt plannen voor klimaatneutraliteit. Ik haal er een voorbeeld uit, collega Rzoska. Leg dat maar eens uit aan de mensen. Het komt erop neer dat er 2,3 miljoen woningen in Vlaanderen moeten worden afgebroken. 10 procent van onze woningen kun je klimaatneutraal maken, op voorwaarde van een grote investering. In Nederland werd berekend dat het gemiddeld 80.000 euro kost om een woning van 125 vierkante meter klimaatneutraal te maken, en dan hebben zij nog heel veel woningen die aan elkaar verbonden zijn; ze hebben veel minder individuele woningen.

De overige 90 procent in Vlaanderen kunt u niet klimaatneutraal krijgen, of hun E-peil op nul brengen. En dat is wat u wilt: u wilt nu al iedereen op zware kosten jagen, en mensen angstig maken. Want klimaatneutraliteit oogt goed, dat staat goed. Maar de regering gaat voor ambities, maar vooral ook voor maatregelen die je moet uitvoeren. Daar ligt het verschil.

Je kunt niet zomaar een handtekening zetten, een ongedekte cheque uitreiken. Daar doen wij niet aan mee. Wij gaan het sociale, fiscale en economische draagvlak niet kapotmaken. Want dat is wat u wilt. (Applaus bij de N-VA)

De heer Rzoska heeft het woord.

Van campagne gesproken. Mijn concrete vraag was waarom u die ambitie niet steunt. En het enige antwoord dat ik krijg, is campagnepraat. Ik begrijp het niet goed. U zei daarnet zelf in uw antwoord dat er zeer veel goede zaken in dat plan stonden, maar dat jullie niet op de hoogte waren. Waarom hebt u die ambitie dan niet versterkt? U had kunnen zeggen: er staan zeer veel goede dingen in, maar we leggen nog een aantal zaken op tafel. Maar u hebt neen gezegd.

Minister, wat energie-efficiëntie betreft, hebben we hier de discussie gevoerd rond woningen. We hebben daar de afgelopen jaren te weinig vooruitgang in geboekt. Dat weet u net zo goed als ik. De betrokken minister heeft dat ook gezegd. Het is dan ook logisch dat alle programma’s die nu voorliggen, daar ook de aandacht op vestigen.

Wat mij interesseert, is het feit dat u zegt dat er geen handtekening was. Ik verwijs opnieuw naar de klimaatresolutie. Daarin stond zeer duidelijk dat we in Vlaanderen bijvoorbeeld naar een slimme kilometerheffing zouden gaan, om een stap vooruit te zetten. We hebben dat ook aan Europa voorgelegd. Dat zit in de plannen. Hoe komt het dat een regering – die niet in lopende zaken is, maar die wel campagne voert – zoiets gewoonweg van tafel veegt? Dat wil ik wel eens van u horen.

De heer Vandaele heeft het woord.

Collega’s, ik ga zeggen wat ik hier altijd heb gezegd. We moeten de kamerbreed genomen engagementen honoreren. Dat moeten we vooral doen, ruimhartig. Maar we moeten wel opletten met nieuwe beloftes, waarbij we meegaan in een opbod, zonder te kunnen garanderen dat we die beloftes ook kunnen waarmaken. Dat was ons standpunt, en dat blijft ons standpunt.

Als daar natuurlijk, op een bepaald moment, op een ander niveau dingen aan worden toegevoegd, die niet eens zijn doorgepraat met de regio’s, dan houdt het op. Dat is een onaanvaardbare werkwijze, zo eenvoudig is het.

De heer Bothuyne heeft het woord.

Minister-president, u verwondert mij een beetje. U bent jurist, u hecht belang aan de rol van het parlement. Dit parlement heeft, samen met alle andere parlementen van dit land, een heel duidelijk mandaat gegeven aan u, en aan alle andere regeringen. Dat is een duidelijk mandaat dat stelt dat we binnen de Europese Unie een voortrekkersrol moeten spelen, om de ambities te verhogen. Dat werd duidelijk goedgekeurd door dit parlement. Die resolutie werd opgesteld samen met uw fractie, en met alle andere democratische fracties – de fracties van dit parlement, en van alle andere parlementen van dit land.

Wij verwachten van u een voortrekkersrol, en de resolutie stipuleert ook heel duidelijk hoe die rol er moet uitzien. Het gaat om hogere doelstellingen, acties om andere landen en regio’s te overtuigen om de verbintenissen van Parijs na te komen en aan te scherpen.

Nu komt u hier stellen dat u niet bent gecontacteerd, en dat u geen mandaat hebt. Dat is geen excuus om niet te doen wat het parlement van u heeft gevraagd, namelijk een voortrekkersrol opnemen om de ambities van Parijs aan te scherpen en waar te maken. Stop er alstublieft mee een ernstig klimaatbeleid in conflict te stellen met een ernstig economisch beleid. Een klimaatbeleid kan bijzonder gunstige economische effecten hebben; laat ons daar samen werk van maken. (Applaus bij CD&V)

De heer Schiltz heeft het woord.

Minister-president, weet u wat een staalharde wetmatigheid is? Dat is geen wet die wij in het federaal parlement goedkeuren, geen resolutie, en ook geen decreet hier in het Vlaams Parlement. Het is de wetenschappelijke vaststelling dat als we in 2050 niet klimaatneutraal zijn, de kosten niet te overzien zijn. Als u vandaag al bang bent voor kosten van renovatie en de omslag van onze economie naar een klimaatrobuuste economie, zult u versteld staan welke kosten er op onze kinderen gedonderd komen. Ik begrijp dat u geen telefoontje gekregen hebt van Charles Michel, en dat dat de reden is waarom de goede elementen in het akkoord – ik ben blij dat u ze ook erkent – dan ook geen doorgang kunnen vinden.

Minister-president, ik denk echt dat als het ons menens is met een robuust klimaatbeleid, als we ook in Vlaanderen de economische vruchten en de welvaartsvruchten willen plukken van die omslag naar een klimaatrobuust beleid, het geen zin heeft om een spelletje welles-nietes te spelen. Het klimaat heeft lak aan bevoegdheidsverdelingen en heeft lak aan wie er naar wie getelefoneerd heeft. (Applaus bij Open Vld)

Minister-president Bourgeois heeft het woord.

De laatste tussenkomst en ook die van de heer Bothuyne raken natuurlijk kant noch wal. Zo werkt het niet. Dat werkt niet met een telefoontje. Dit werkt met overleg, dit vergt dat je de paper krijgt. Ik heb die niet gekregen, we hebben die niet kunnen bespreken, niet op Vlaams niveau, niet interfederaal. Ik heb een telefoontje gekregen van een journalist die vraagt: ‘Gaat Vlaanderen akkoord?’ Ik zeg: ‘Waarmee? We weten van niets.’ Ik heb contact opgenomen met de FOD Buitenlandse Zaken, daar wist men van niets. Het kabinet hield de boot af. Uiteindelijk hebben we vernomen dat daar een initiatief was van een aantal landen, en waar Duitsland bijvoorbeeld niet aan mee wil doen, wegens de ongedekte cheque, wegens de handtekening die geplaatst wordt zonder dat er maatregelen tegenover staan.

Ik heb dan later inderdaad kennisgenomen van de paper. Ik had daar heel graag aan meegewerkt, want wij zijn ambitieus, wij willen verregaande maatregelen, wij trekken de kar op Europees niveau. Ik vind ook dat Europa mondiaal een veel grotere rol moet spelen. In uw provincie betaalt ArcelorMittal op dit ogenblik 70 miljoen euro CO2-taks, en komt nu in moeilijkheden, net als zijn Oostenrijkse evenknie, met 5000 directe jobs en 13.000 indirecte jobs, omdat de concurrentie op mondiaal vlak totaal niet meer evenwichtig is. Je moet dus oppassen met dat soort dingen.

Zoals ik zei, staan er goede zaken in. Alleen staat er nu in dat we in 2050 niet alleen CO2-neutraal zouden moeten zijn, maar volledig klimaatneutraal. Ik hoor van niemand hier hoe je dat concreet zult doen met ons woningenbestand. Wij hebben 2,3 miljoen woningen die je, om ze klimaatneutraal te maken, moet afbreken, en niet kunt renoveren, mijnheer Schiltz, en waar die mensen enkel nog de waarde van hun grond overhouden. 10 procent van onze woningen kun je upgraden, met een gemiddelde kost – in Nederland berekend – voor een woning van 125 vierkante meter, tot klimaatneutraliteit – dak, muren, ramen, deuren, vloerverwarming of warmtenetten, nieuwe vloer enzovoort – van 80.000 euro. Andere, oudere woningen kun je gewoon niet klimaatneutraal maken. Wees dus een klein beetje realistisch, en ga voor zo sterk mogelijke maatregelen, wat wij ook doen, wat wij ook onderschrijven, waar wij op Europees vlak ook de kar trekken. Maar wij willen niet dat we in een economische puinhoop terechtkomen.

ArcelorMittal doet het een derde beter dan het wereldniveau. Het betaalde aanvankelijk 10 of 15 miljoen euro CO2-taks, en nu 70 miljoen euro. Daardoor kunnen ze niet meer normaal investeren, en komen ze concurrentieel onder druk – ik neem aan dat u allemaal die signalen krijgt. Wat heb je in godsnaam gewonnen als je ArcelorMittal, dat het best performerende bedrijf van de wereld is, kwijt bent? Gaan we het naar India laten gaan, gaan we het naar China laten gaan? Of gaan we ze steunen in hun telkens betere prestaties op dat vlak, om staal te maken waar je windmolens mee maakt, waar je treinen mee maakt, waar je zonnepanelen mee maakt? Of gaan we de lat nu zo hoog leggen dat de economische activiteit onder druk komt, dat ons sociaal draagvlak onder druk komt?

Mijnheer Bothuyne, ik verwijs hier even naar een interview met uw ‘Spitzenkandidat’ Manfred Weber – u zult het vandaag in De Standaard gelezen hebben –, die dus uitdrukkelijk zegt dat wij inzake duurzaamheid ook rekening moeten houden met sociale en economische duurzaamheid.

En dus ja voor sterke maatregelen, ja voor doorgedreven maatregelen. Maar ik zou verwachten dat het federale niveau minstens ook zijn duit in het zakje doet en niet zegt ‘laat de deelstaten de factuur maar betalen of laat de mensen de factuur maar betalen’, maar gaat voor haalbare, gedragen maatregelen die ons gradueel brengen waar we moeten zijn.

Minister-president, u zegt wel dat u de ambitie hebt gehad om Europa in een koppeloton mee te trekken, maar het enige wat u vandaag eigenlijk doet, is angst zaaien, en niet de opportuniteiten zien die een robuust klimaatbeleid eigenlijk in zich draagt. Ik moet eerlijk zeggen dat, toen ik een paar dagen geleden uw demarche zag in de krant, ik ze niet goed begreep. Ondertussen denk ik dat ik het wel begrijp. U bent de minister-president van de Vlaamse Regering die in 2016 een klimaattop heeft georganiseerd waarbij u een aantal concrete maatregelen op tafel hebt gelegd, broodnodige maatregelen. De betonstop is er niet gekomen. De slimme kilometerheffing is van tafel. Ook de boskaart hebt u van tafel getrokken. Ik denk, collega’s, en ik ben ervan overtuigd: het is inderdaad van belang dat we op 26 mei de juiste keuze maken om tot een ambitieuze Vlaamse klimaatregering te kunnen komen.

De actuele vraag is afgehandeld.

Dit was het laatste optreden van de minister-president in de plenaire vergadering. (Applaus)

Dat heeft hij zelfs vastgelegd in een selfie.