Onderzoek naar de fipronilcrisis afgerond

Fipronil is een insecticide dat bv. in tekenhalsbanden voor huisdieren zit, maar in Europa is het gebruik ervan verboden bij dieren die bedoeld zijn voor menselijke consumptie. Fipronil kan leiden tot schade aan nieren, lever of schildklier en is mogelijk kankerverwekkend.
 
De fipronilcrisis is het gevolg van het probleem met bloedluizen in kippenfokkerijen en legbatterijen. Ze zorgen ervoor dat kippen minder eieren leggen of zelfs sterven. “In 2015 komt een Nederlandse firma met een nieuw wondermiddel op de markt. Een zogezegd natuurlijk product dan nog”, zegt advocaat Jan Swennen, die de Belgische staat en het voedselagentschap vertegenwoordigt in de fipronil-zaak.
 
Uit het onderzoek van de speurders blijkt echter dat de uit Ravels afkomstige hoofdverdachte Roemeense diergeneesmiddelen zonder vergunning invoert en aan het Nederlandse bedrijf Chickfriend verkoopt. Omdat die producten het verboden fipronil bevatten, wordt dat gecamoufleerd door het te vermengen met eucalyptus en menthol. Er wordt een infofiche van een ander natuurlijk product gekopieerd en het mengsel krijgt de nieuwe naam Dega 16, een combinatie van de Latijnse naam voor bladluis en het jaartal.
 
Er wordt ook een etiket gemaakt waarop in alle talen gezwegen wordt over het verboden ingrediënt. P.R. verklaart aan de speurders dat het oorspronkelijk de bedoeling was om het Roemeense product Fyprocid of Fyprorein aan de man te brengen, maar de bestuurders van het Nederlandse bedrijfje Chickfriend zeggen hem ‘er maar iets anders van te maken’. Ook de vervalste etiketten zijn volgens hem een idee van de Nederlanders. Bij één van de bestuurders van Chickfriend wordt een foto aangetroffen van een blauwe bidon Dega 16 geflankeerd door een fles champagne en twee flesjes Leffe met onder de foto de spottende tekst: “Wat een feest toen de Dega 16 legaal werd. (vooral voor de vrouwen)”. Chickfriend brengt het nieuwe wondermiddel aan de man in Nederland. Een man uit Kortemark, P.V., verhandelt het in België. Het vervalste infoblad valt in de mailbox bij grote eierbedrijven zoals Euro-ei in Tessenderlo en het product wordt zelfs uitgevoerd naar Italië.
 
Uit onderzoek van de speurders blijkt dat er een hele organisatie betrokken was bij de handel in het verboden product. Maar liefst 19 personen, onder wie 3 Limburgers, en 10 vennootschappen worden in verdenking gesteld. Hoofdverdachte P.R. uit Ravels verklaart aan de speurders dat de kopers van het product op de hoogte waren van de aanwezigheid van fipronil. Het gaat om servicebedrijven die gespecialiseerd zijn in het ontsmetten van kippenstallen en bloedluisbehandelingen.
 
De Nederlandse douane onderschept op 10 juli 2017 een pakket met 10 kilo ‘printer accessoires’ uit Hongkong. Het pakje is geadresseerd aan de ouders van de Nederlandse L.K. die mee het illegale handeltje opzet. In werkelijkheid bevat het pakket vier flessen fipronil. De zwendel komt uiteindelijk pas in de zomer van 2017 aan het licht na een eigen interne controle door een Belgische pluimveebedrijf en niet door controles van de voedselagentschappen.
 
Speurders vinden in de facturen van de verdachten meer dan 4.000 liter terug van het verboden Dega 16 en andere producten met fipronil, maar wellicht gaat het om een veel grotere, geleverde hoeveelheid. Twee van de hoofdverdachten die het handeltje hebben opgezet, P.R. en de Nederlandse L.K., parkeren de winst op rekeningen in Turkije. Speurders vinden minstens 115.000 euro terug op Turkse bankrekeningen.
 
“De Nederlandse en Belgische justitie voerden elk hun eigen onderzoek in deze zaak”, zegt Jan Swennen. “Alles wat zich in Nederland heeft voorgedaan blijft in Nederland. Ook daar zou het onderzoek zo goed als afgesloten zijn.”
Verbeurdverklaring van 1 miljoen euro
 
Het parket vraagt voor 10 van de 19 verdachten de doorverwijzing naar de correctionele rechtbank. Ze worden verdacht van deelneming aan criminele organisatie, valsheid in geschrifte, inbreuken op de drugswetgeving, witwas en zonder vergunning een groothandel in diergeneesmiddelen uitbaten. De verdachten riskeren fikse gevangenisstraffen. Op vervalsing staat bijvoorbeeld minimum vijf jaar. Daarnaast is er een verbeurdverklaring gevraagd van 1 miljoen euro.
 
Naast de Belgische overheid, het voedselagentschap, Ovam en de VLM hebben zich nog 26 bedrijven burgerlijke partij gesteld waaronder twee grote kippenbedrijven uit Hamont-Achel en Pelt die destijds getroffen zijn door de crisis. Of er nog veel geld te halen is bij hoofdverdachte P.R. is nog maar de vraag. Zijn bedrijf ging in juni vorig jaar failliet.
 
De raadkamer buigt zich op 19 september over de zaak. Luk Delbrouck, advocaat van één van de betichten, vraagt alvast de buitenvervolgingstelling voor zijn cliënte. “Het onderzoek heeft aangetoond dat zij geen kennis had van de inhoud van het product. Ze is zelf slachtoffer van de praktijken.”