Parlementaire vraag omtrent de invoer van landbouwproducten uit de MERCOSUR-landen

De heer Coenegrachts heeft het woord.

Minister, in het Waals Parlement ligt een motie voor die zich verzet tegen het handelsakkoord tussen de Europese Unie (EU) en de MERCOSUR-landen (Mercado Común del Sur). Niets nieuws onder de zon, want u herinnert zich dat de Waalse Regering zich ook tegen het Comprehensive Economic and Trade Agreement (CETA) heeft verzet. Wie zich verzet tegen handel met Noord-Amerika, moet zich ook verzetten tegen handel met Zuid-Amerika. Het is protectionistisch en conservatief, maar het is wel consequent. Nochtans zijn de voordelen van de vrijhandel al decennia lang de motor van de wereldeconomie. Vandaag exporteren 1640 Belgische bedrijven naar de MERCOSUR-landen. 83 procent daarvan zijn kmo’s. Dit is niet in het voordeel van de grote multinationals. Dit soort akkoorden zorgt ervoor dat de welvaart aan beide kanten van de economische blokken alleen maar zal stijgen.

Maar vrijhandel is geen vrijgeleide. We moeten aandacht hebben voor de kwaliteit van onze landbouwproducten, we moeten oor hebben voor de verzuchtingen van onze landbouwsector. Onze overheid en ook de Europese overheid legt maatregelen op aan onze landbouwsector: milieu, voedselveiligheid, klimaatverbintenissen, dierenwelzijn. Dat vertaalt zich in investeringen, dat vertaalt zich in een doorrekening van die kostprijs aan de consument. Het kan niet zijn dat wij producten invoeren uit andere landen die niet aan dezelfde criteria, niet aan dezelfde productievoorwaarden voldoen. Ik ben een grote voorstander van stevige concurrentie, maar ze moet natuurlijk gelijk zijn.

Minister, hoe gaat u ervoor zorgen dat u het level playing field voor onze landbouw kunt garanderen?

Minister Crevits heeft het woord.

Het klopt dat na twintig jaar onderhandelen, denk ik, er nu een voorstel is voor een MERCOSUR-akkoord. Dat is een afspraak om douanetarieven af te schaffen of naar beneden te halen tussen enerzijds de Europese Unie en anderzijds Brazilië, Argentinië, Uruguay en Paraguay. Op zich is het wonderbaarlijk dat het nu gelukt is, maar er zijn nog wel wat zorgen. We hebben het er in de commissievergadering ook al over gehad. Voor mij is het heel belangrijk dat de FOD Economie nu de analyse afwerkt die hij aan het maken is over de pluspunten en de minpunten van wat voorligt op tafel.

Het is evident dat Vlaanderen een regio is die heel exportgericht is, exportgedreven, dus op zich is het voor ons van belang dat we de opportuniteiten bekijken van wat voorligt. Maar er zitten dus ook wat zorgpunten in. We hebben begrepen dat er bijvoorbeeld voor fruit een grote opportuniteit is, voor suiker en voor vlees van de koe is dat wat minder. Het is van belang dat er een level playing field is, op drie punten. Ten eerste, in de normen van voedselveiligheid moet er gelijkheid zijn, het kan niet zijn dat iets elders onveiliger wordt geproduceerd en dan hier binnenkomt. Ten tweede, wat betreft de omstandigheden waarin mensen moeten werken, moet er ook een level playing field zijn, en ook wat de leefmilieunormen betreft.

In het akkoord zitten er engagementen in dat verband. We moeten nu kijken of die engagementen in orde zijn en op een goede wijze opgevolgd gaan worden. Wij gaan dat uiteraard ook zo aanbrengen.

Tot slot blijkt ook dat men binnen de Europese Unie een bedrag van 1 miljard euro voorzien heeft voor het geval dat er negatieve effecten zouden zijn. Als die opduiken, wordt dat geld ingezet.

Ik begrijp dus wel dat er wat zorgen zijn, maar ik vraag ook om te kijken naar de enorme opportuniteit die er op dat vlak is. Wij volgen dat heel zorgzaam op. U weet dat dit nog niet goedgekeurd is, het moet nog door de Raad van Ministers, het Europees Parlement, en vervolgens moeten ook de lidstaten nog hun groen licht geven voor datgene wat gemengd is. Wordt dus sowieso vervolgd.

Dank u wel, minister. Ik denk dat we op dezelfde lijn zitten, het mag eigenlijk niet verwonderen. Bijkomend aan de maatregelen die we onderhandelen in het akkoord, moeten we ook goed kijken naar de afdwingbaarheid en de controles van dat akkoord. Het gaat niet op om alleen vast te leggen wat we graag willen, het is ook zaak om dat daarna te controleren en eventueel in te grijpen, mocht daar niet correct mee worden omgegaan, niet uit een protectionistische reflex, maar uit een reflex om te zorgen voor een eerlijke concurrentie. Ik ben blij dat u daar werk van wilt maken.

De heer Vaneeckhout heeft het woord.

Collega Coenegrachts, ik snap uw vraag niet helemaal. Ik snap wel waarom u ze stelt, maar ik snap niet helemaal wat het dubbele signaal is. Aan de ene kant zegt u dat u voor vrijhandel bent en dat het een schande is wat de Waalse Regering eventueel zou doen met die resolutie, en aan de andere kant zegt u dat u wel zeer bezorgd bent over het level playing field. Dat is natuurlijk net wat de bezorgdheid is van de Waalse Regering, dat is net waarom zij een aantal vragen stellen in die resolutie van cdH die voorligt. Zoals u weet is de Waalse Regering een paars-groene regering, dat wil zeggen dat daar ook blauwe partners inzitten, en die hebben blijkbaar wel het inzicht dat we toch niet zomaar moeten meegaan in een blinde ondertekening van dat handelsakkoord.

Onze fractie is ook heel bezorgd. We zijn niet tegen vrijhandel, we denken dat er zeker opportuniteiten in kunnen zitten. We zijn wel bezorgd over de voorwaarden waaronder dat gebeurt. We zijn niet alleen. Het afgelopen jaar hebben we dit ook gezien in Oostenrijk, Frankrijk en Ierland. De recent aangeduide kanselier Kurz, toch niet echt een communist, is ook bezorgd. Er is dan ook een voorwaarde.

Minister, we weten dat er een grondige analyse van het voorliggend handelsakkoord komt. Op welke termijn verwacht u de resultaten hiervan? Wanneer zal die beslissing worden genomen?

Mevrouw Lambrecht heeft het woord.

Voorzitter, sommige mensen menen dat de MERCOSUR-deal sowieso moet worden doorgedrukt. We blijven oproepen om dat niet zomaar goed te keuren.

De eerste bezorgdheid betreft het klimaat en de bescherming van de Amazone. We moeten de komende tijd maatregelen afdwingen waarmee voor Brazilië de verplichtingen in het Akkoord van Parijs, die in het MERCOSUR-handelsverdrag wel niet vrijblijvend zijn, juridisch bindend worden gemaakt en moeten worden nagekomen.

Naast de bezorgdheid om het klimaat, zitten we met de bezorgdheid om de voedselveiligheid en de bescherming van onze boeren. Mensen tonen steeds meer interesse in duurzame landbouw. Duurzame landbouw is gezonder en is beter voor mens en dier. We verwachten dat de overheid ons voedsel beschermt. We hebben in het verleden al het schandaal gehad met betrekking tot glyfosaat en het product Roundup van Monsanto. Helaas gebruiken de Braziliaanse boeren Roundup overmatig en veel meer dan in de EU het geval is.

Minister, ik wil u vragen inzake voedselveiligheid op het voorzorgsprincipe te blijven hameren en dit in een eventueel akkoord sterk te betonneren. Zo zijn de strenge en goede voedselveiligheidsregels die voor onze boeren gelden dezelfde voor buitenlandse boeren.

Mevrouw Joosen heeft het woord.

Voorzitter, ik vind het belangrijk nogmaals te onderstrepen dat het om veel meer dan enkel landbouw gaat. Veel sectoren zijn hierbij betrokken en er valt voor Vlaanderen dan ook veel te winnen bij goede handelsakkoorden en goede handelsassociaties. We moeten steeds het totaalplaatje voor ogen houden.

Voor onze Vlaamse land- en tuinbouw zijn er offensieve belangen met nieuwe markten en een nieuw groeipotentieel, maar we moeten natuurlijk ook naar de defensieve belangen kijken. Op het vlak van de voedselveiligheid en de arbeidswetgeving willen we geen handel zonder grenzen. Niemand zit te wachten op een race naar de bodem. De beste garantie op eerlijke, evenwichtige handel is echter nog steeds een goed handelsakkoord, en daar willen we de komende maanden samen aan werken. (Applaus bij de N-VA)

De heer Sintobin heeft het woord.

Mijnheer Coenegrachts, er is niet enkel verzet in Wallonië. Er is verzet in Oostenrijk, Frankrijk en een aantal andere landen, maar er is ook verzet bij onze eigen landbouworganisaties. Zij zijn bevreesd om de impact die landbouwproducten uit MERCOSUR-landen op onze eigen landbouwsector zullen hebben. Er is ongerustheid, niet enkel vanwege de concurrentie, maar zeker ook vanwege het kwaliteitsverschil.

Minister, ik kan u verzekeren dat de productieomstandigheden in die MERCOSUR-landen helemaal niet overeenkomen met de kwaliteitsnormen waaraan onze producten moeten voldoen. We hebben de strengste milieuwetgeving en de strengste wetgeving inzake dierenwelzijn, maar in die MERCOSUR-landen speelt dat geen rol. Het gebruik van hormonen, pesticiden en genetisch gemanipuleerde organismen speelt daar geen rol.

U hebt gelijk voor een level playing field te pleiten, maar we slagen er nog niet in een level playing field in de EU te organiseren. Hoe kunt u een dergelijk level playing field garanderen en hoe zal dat worden gecontroleerd? (Applaus bij het Vlaams Belang)

De heer Dochy heeft het woord.

Mijnheer Coenegrachts, ik wil me eigenlijk volledig bij u aansluiten. Ik begrijp uw actuele vraag wel. Het gaat hier echter niet om ‘eigen koeien eerst’ of ‘eigen kippen eerst’, maar om de manier waarop de dieren worden gehouden. Het dierenwelzijn en de milieuomstandigheden zijn terechte bekommernissen. Dat is waartoe we moeten komen. Het kan niet de bedoeling zijn dat een akkoord met MERCOSUR ertoe leidt dat we de import van plofkippen uit Brazilië faciliteren.

Minister, ik heb nog een belangrijke aanvullende vraag. Hoe zult u voorkomen dat de landbouwaangelegenheden in het verdere verloop van de procedure als pasmunt zullen worden gebruikt om andere zaken geregeld te krijgen?

Dank u wel, collega’s, voor alle aanvullende opmerkingen. Ik wil eerst iets duidelijk maken. Het handelsakkoord gaat niet over het toelaten op de markt van agrovoedingsproducten. Die producten komen hier zo ook binnen. Het is dus niet zo dat er nu niets binnenkomt. Het gaat natuurlijk over de gedeeltelijke of volledige afschaffing van douanerechten. Dat is een eerste punt.

Ten tweede heb ik in mijn antwoord geprobeerd om een aantal bezorgdheden mee te geven die alle collega’s hier uitten. Principieel is het voor mij van belang dat we sowieso komen tot een level playing field. Wat betekent dat? Ik herhaal het nog eens. Ten eerste, op basis van voedselveiligheid, gelijke standaarden. Ten tweede, op basis van werkomstandigheden, gelijke standaarden. Ten derde, op basis van de milieuregels, gelijke standaarden. Dus er zijn zeker bezorgdheden. Maar, collega’s, er zijn ook opportuniteiten. We moeten kijken of die balans in evenwicht is. Ik heb begrepen dat het akkoord ook al voorgesteld is in het Europees Parlement en dat daar ook al heel veel zorgen geuit zijn. Dus ik ga ervan uit dat daar in de loop van de komende periode wel nog het een en ander rond te doen zal zijn.

Collega Vaneeckhout, eind februari zou de analyse klaar moeten zijn. Ik houd nogal van het nuchter analyseren van de zaken om dan te kijken op welke wijze we ermee moeten omgaan.

Zo kom ik bij de gekoppelde opmerking van collega Joosen en collega Dochy. Collega Joosen, het gaat natuurlijk om veel meer dan alleen maar landbouw, maar we hebben in het verleden wel al vastgesteld dat landbouw, zoals collega Dochy zegt, op het einde van de rit als pasmunt gebruikt wordt. Dat is natuurlijk verschrikkelijk voor onze boeren. Daar zijn heel wat zorgen. Men zegt: als je zo’n akkoord sluit, zal dat eigenlijk in bepaalde sectoren een ramp betekenen. Dat zou ik niet graag zien gebeuren. Dus ik hoop dat men daar geen extra toegevingen doet.

Ik hoop ook dat alles wat men afspreekt, gecontroleerd kan worden. Dat was dan de aanvullende vraag van collega Coenegrachts. We zullen met zijn allen moeten instaan voor de juridische afdwingbaarheid, want het geschreven woord is gewilliger dan datgene wat men effectief uitvoert. We moeten daar zeker niet naïef in zijn. Ik zal dat als bevoegd minister van Economie en Landbouw zeker opvolgen. Ik heb begrepen dat onze minister-president in de commissie Buitenland ook al gezegd heeft dat hij het akkoord verwelkomt, maar dat hij er uiteraard ook mee over zal waken dat de belangen van onze eigen mensen ook goed behartigd zullen worden.

Tot slot, collega Dochy, ben ik heel blij met uw opmerking dat het niet gaat over onze eigen koe of onze eigen kip, al kan ik niet ontkennen dat ik onze eigen koe en onze eigen kip wel het liefst op mijn bord zie liggen. (Applaus bij CD&V)

Collega Vaneeckhout en ik verschillen meestal ook van mening in de commissie. Het ligt dus aan mij of het ligt aan hem, dat zullen we ooit nog eens moeten uitzoeken. Het verschil is het volgende. Ook ik wil geen blanco cheque tekenen. Mij gaat het hierom: hoe onderhandel je dat kader om tot die vrijhandel te komen? Aan de andere kant zegt men: wij stoppen met die onderhandelingen want ik denk dat dat kader niet goed gaat komen. Dat is het verschil tussen een protectionist en een liberaal. Protectionisme is: beschermen wat je hebt, om uiteindelijk alles te verliezen. Daar zult u bij ons nooit een partij in vinden. (Applaus bij Open Vld)

De actuele vraag is afgehandeld.