Herstel van de grondwaterstanden

Mevrouw Perdaens heeft het woord.

Minister, ik wilde starten met: het regent. Maar zoals dat wel vaker gaat wanneer je iets zorgvuldig plant, gebeurt dat dan uiteraard niet. In de afgelopen dagen regende het, en de komende dagen zal het regenen, wat leidt tot een stijging van de grondwaterpeilen in Vlaanderen.

De cijfers van de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) geven aan dat, hoewel we nu een stijging kennen van het grondwaterpeil, we na de komende natte periode nog steeds met een erg laag waterpeil zullen zitten in het zuiden van Limburg en in Vlaams-Brabant, terwijl we in het noorden van Antwerpen heel erg hoge grondwaterstanden riskeren, tot zelfs niet-kritieke overstromingen.

Dat zijn gegevens waar men in de landbouw en de tuinbouw in de zomer alleen maar van kon dromen. Niet alleen de afgelopen zomer, maar ook de drie zomers daarvoor waren heel erg droge maanden. Nu zitten we dus met hoge en stijgende grondwaterpeilen. De aanleiding van mijn actuele vraag is dan wel de stijgende grondwaterpeilen nu, maar zeker ook de toekomst. De komende zomer zal weer worden getekend door een lange droogte.

Minister, op welke manier zullen we de reserves die we nu aan het opbouwen zijn, kunnen inzetten om de waterschaarste in de komende zomermaanden in te perken en hopelijk te beperken tot een absoluut minimum?

Minister Demir heeft het woord.

Collega, u verwijst naar de cijfers van de Vlaamse Milieumaatschappij. Het heeft veel geregend, dat hebben we allemaal mee vastgesteld. Door de overvloedige regen is er een inhaalbeweging geweest. Dat is goed voor de grondwaterstanden. Begin maart van dit jaar staan we er veel beter voor dan vorig jaar rond deze tijd. Toch moet ik ook wel zeggen dat we nog geen hoera mogen roepen. Misschien is dat heel vreemd. Vroeger was ik altijd slechtgezind als het regende, tegenwoordig ben ik heel blij als het regent. Het is heel vreemd, maar toch is het zo.

Waarom ben ik blij? Omdat we nog niet aan onze reservecapaciteit zitten. Als we een reservecapaciteit willen opbouwen tegen de droogte die we waarschijnlijk ook deze zomer zullen meemaken, moet het in de komende weken en maanden nog heel veel regenen. Dat is dus nog af te wachten. Er is nog een achterstand.

U had het over Vlaams-Brabant en Zuid-Limburg. Het regeerakkoord is heel ambitieus. We hebben heel wat doelstellingen en maatregelen om rond de droogte, waarmee we de afgelopen drie jaar werden geconfronteerd, een robuust beleid te voeren.

Wij maken momenteel een structureel waterschaarste- en droogterisicoplan op, met structurele maatregelen om een antwoord te bieden op die verschillen. De natuur kent haar grillen. Dat heeft natuurlijk ook te maken met de klimaatverandering. Dat plan is in opbouw. Ik hoop dat we dat voor het zomerreces kunnen afronden. Momenteel zijn we bezig met een aantal quick wins op korte termijn. We hebben 4 miljoen euro uitgetrokken voor een aantal innovatieve projecten, die we ook al hebben bestendigd.

Minister, ik dank u voor uw antwoord. De ene zijn tekort is de andere zijn overvloed. Dat merken we hier in Vlaanderen, wat water betreft. Voor een evenwichtig en gebalanceerd waterbeleid is het belangrijk om de verschillende partners rond de tafel te brengen. Ik denk aan Aquafin, rioolnetbeheerders, maar minstens even hard – en daarvoor kijk ik heel expliciet de zaal in – aan de steden en gemeenten. Want uit recente cijfers die ik bij uw diensten opvroeg, blijkt dat maar 17 steden en gemeenten beschikken over een hemelwaterplan en dat – en dat vond ik schokkend – maar liefst 53 steden en gemeenten het niet eens nodig vinden om er een op te stellen.

Minister, mijn volgende vraag voor u is dus: zult u deze partners, steden en gemeenten, maar net zo goed rioolbeheerders enzovoort, samenbrengen om te komen tot een Vlaanderenbreed waterbeleidsplan?

De heer Sintobin heeft het woord.

Minister, het is natuurlijk nooit plezant om te zeggen dat we tevreden of blij zijn dat het regent. Maar in dezen kunnen we dat wel zeggen. En zeker voor onze landbouwsector, want die heeft het zwaarst afgezien van de droogtes van de afgelopen jaren en ziet nog steeds af. Ik hoop samen met u dat dat deze keer niet het geval zal zijn.

Er is iets dat ik graag wil toevoegen aan het debat. Er is nu wel regen en er zal misschien genoeg capaciteit zijn – al is dat momenteel nog niet zo, maar we weten niet wat er de komende weken zal gebeuren. Maar we moeten ook wel wat vooruitdenken, naar de komende jaren. Er worden op verschillende vlakken initiatieven genomen en onderzoeken gevoerd naar hoe we die capaciteit op een andere manier kunnen garanderen. Ik denk bijvoorbeeld aan de ontzilting van het zeewater. In een aantal landen is daar al heel wat onderzoek naar gedaan. In het Vlaams Parlement werd dat al door verschillende van uw voorgangers aangekondigd. Minister, worden ook dergelijke onderzoeken verder gevoerd? Welke andere maatregelen dan – bij manier van spreken –hopen dat het regent, kunt u nog nemen om die capaciteit te garanderen in de komende jaren?

Mevrouw De Vroe heeft het woord.

Minister, ik dank u voor uw reactie op de vraag van mevrouw Perdaens.

Minister, we weten allemaal dat de wateroverlastproblematiek in de toekomst nog zal toenemen – net als de droogtes, helaas. Het goede nieuws – de heer Sintobin verwees er al naar – is dat het grondwaterpeil nu gestegen is door de hevige regenval en de sneeuwval van de voorbije maand. Maar we weten allen dat er echt ambitieuze acties nodig zullen zijn om die droogtes en die wateroverlast toekomstgericht concreet en goed aan te pakken. We denken aan meer infiltraties, meer bufferbekkens, meer spaarbekkens. Er is een heel grondige aanpak nodig om die strijd aan te gaan.

We weten allen dat lokale besturen daarin een heel grote rol spelen. Minister, welke bijkomende acties zult u nemen om onze steden en gemeenten meer klaar te stomen voor die aanpak?

De heer Danen heeft het woord.

Minister, het is nog maar sinds een aantal jaren dat er in dit parlement echt veel aandacht is voor water. Ik ben daar blij om en ik hoop dat we de komende jaren daarvoor veel aandacht zullen blijven hebben, want het is bijzonder belangrijk.

Ik ben blij te horen dat de grondwaterstanden er wat beter voor staan dan een paar maanden geleden. Maar dat zou niet van toevalligheden alleen mogen afhangen, bijvoorbeeld van een natte winter. Want stel u voor dat de winter droog zou zijn geweest: dan zouden we een gigantisch probleem hebben gehad.

Droogte, overstromingen, waterkwaliteit: de EU-doelstellingen vragen een structureel beleid, met geïntegreerde maatregelen. Minister, ik hoop dat u die ook wilt nemen. De waterbeleidsnota kan daarbij helpen. U hebt die al een paar keer aangekondigd. Minister, wanneer zal die er effectief komen?

Mevrouw Rombouts heeft het woord.

We mogen blij zijn dat er de voorbije periode heel wat langdurige regenval is geweest, wat het grondwater heeft aangevuld. We weten echter wel dat er nog regionale verschillen zijn.

De VMM heeft aangegeven dat de investeringen die in het verleden zijn gebeurd, goede investeringen zijn. We hebben ermee vermeden dat er vandaag overstromingen zijn geweest. Laat ons hopen, met onze vingers gekruist, dat we daarvan ook de komende weken en maanden gespaard zullen blijven.

Het klopt dat we rekening moeten houden met de droogte. Om daar een evenwicht in te vinden, liggen er nog een aantal uitdagingen voor ons. Minister, ik hoor u duidelijk zeggen dat u verder inzet op de lopende proefprojecten. Ik reken natuurlijk op positieve resultaten. De lokale besturen en hun rol werden aangehaald. Ik wil toch ook wijzen op de mogelijkheden die elke burger op zich kan ondernemen om in meer buffercapaciteit te voorzien. Wanneer het in de zomer droog is, denken we daaraan. Ondertussen denken we er vandaag iets minder aan. U moet daar zeker op inzetten en er sensibilisering rond opbouwen, om elke burger in ons land te helpen de mogelijkheden tot buffercapaciteit uit te bouwen.

De heer Tobback heeft het woord.

Minister, het is een beetje tragisch dat we nu hopen op een extreem natte maand februari om enkele extreem droge zomers die we achter de rug hebben, te compenseren. We wisten al lang dat dit eraan zat te komen. Dit is in het kader van de klimaatverandering voorspeld. De voorspelling is dat het nog erger zal worden. Hopen dat de extremen elkaar een beetje blijven compenseren in de toekomst, is niet de beste of slimste manier van werken.

We hebben veel meer behoefte aan een veel structureler beleid dan vandaag, een beleid dat ervoor zorgt dat we in de zomer geen water verspillen en dat in de winter, wanneer er regen is, die regen bij het grondwater kan komen. Dat lijkt mij in ieder geval een veel nuttigere manier om het belastinggeld te besteden dan aan spookbeelden als ontziltingsinstallaties. Vooraleer we daaraan beginnen, moeten we in de eerste plaats toch garanderen dat we al het redelijke en mogelijke hebben gedaan om die extremen uit te vlakken met beleid, met vooruitziend beleid en met een goed kader.

Het is eigenlijk al veel te laat, maar ik hoop dat u van plan bent om dat echt grondig uit te tekenen, zodat iedereen, ook de steden en gemeenten en burgers en iedereen die betrokken is, weet waar hij aan toe is en wat er van hem wordt verwacht. Vandaag spreken we er alleen maar over als de zon te lang schijnt of als er te veel regen valt, maar eigenlijk zou dit een constant aandachtspunt moeten zijn. (Applaus bij sp.a)

Dank u, collega’s. Het lijkt alsof het altijd te laat is wanneer ik hier antwoorden moet geven. (Opmerkingen van Bruno Tobback)

Dat is wat ik onthoud langs deze kant. (Minister Zuhal Demir wijst naar de linkerzijde van het halfrond)

Ja, mijnheer Tobback, ik denk dat het nooit te laat is. Het is goed dat de sense of urgency er nu eindelijk is. Ik heb al verschillende gesprekken gehad met Aquafin, met de waterbedrijven, met iedereen die in de watersector zit. Daar zit 2 miljard euro in omloop. Ook zij moeten mee in het bad. Dat wil ik hier heel duidelijk stellen. Het woord is inderdaad toepasselijk, maar zij zullen ook mee moeten gaan.

Ik ben blij dat het regeerakkoord heel sterk onderhandeld is. Het bevat zeer ambitieuze doelstellingen om een antwoord te bieden op de droogte en op de waterschaarste. We zijn nu een structureel waterplan en een droogterisicoplan aan het opstellen. We consulteren daarvoor iedereen. Ook de lokale besturen. Een van de collega’s verwees naar de zeventien steden die werk hadden gemaakt van het hemelwaterafval. Dat is veel te weinig. Ook zij moeten mee, ook als het gaat over het hergebruik van water. Minder water gebruiken is één ding, maar ook op het hergebruik van water moeten we meer inzetten. Dat zal ook wel in dat plan zitten.

Collega De Vroe, als het gaat over het opvangen van het teveel aan water, voorziet de planning van de VMM ook in het installeren van gecontroleerde stroomgebieden waar het water kan worden opgevangen.

Ik verwacht heel snel de finale versie van de waterbeleidsnota.

Ik kan niet genoeg benadrukken dat het niet alleen van mij zal afhangen. Mijn lat ligt heel hoog. Toen ik deze portefeuille heb mogen krijgen, heb ik ingezien dat droogte en waterschaarste en nadenken over een beleid over water heel belangrijk zijn. Ik hoop voor het zomerreces de plannen overeenkomstig het regeerakkoord, waar de lat heel hoog ligt, naar de ministerraad te brengen, zodat we in uitvoering kunnen gaan, dat we een antwoord kunnen bieden aan de droogte en de waterschaarste en dat we mensen en huizen kunnen beschermen, als er zoveel water uit de lucht valt. Ik doe mijn best en ik doe voort.

Het is duidelijk dat er heel erg op wordt ingezet. U verwees naar de innovatieve projecten en het brede plan om de tekorten en de overvloeden op elkaar aan te sluiten. Het was tussen de regels in de verschillende tussenkomsten al te horen dat het er ook om zal spannen hoe we naar water kijken. Water is een kostbaar goed en we moeten daar dringend op die manier mee omgaan, onder andere door in te zetten op de volgende vier punten: slim watergebruik, waterbesparing, het sluiten van onze waterkringlopen en het gebruik van alternatieve waterbronnen. Als we dat combineren met een concreet beleid, dan ben ik ervan overtuigd dat we het tij kunnen keren. (Applaus bij de N-VA)

De actuele vraag is afgehandeld.