In april 2019 kondigden de beheerder van het Belgisch hoogspanningsnet Elia en de Vlaamse overheid het Ventilusplan aan. Dat is een nieuwe elektriciteitssnelweg van 82 kilometer om energie van de windmolenparken op zee naar het binnenland te brengen. Om dat project te realiseren, zou er van Jabbeke tot Izegem een nieuwe bovengrondse hoogspanningslijn moeten komen, waarvan het tracé grotendeels langs de E403 zou lopen. Daar kwam meteen massaal protest tegen, met filterblokkades op de snelweg, protestacties op gemeenteraden,... Door dat protest werden drie werkgroepen opgericht rond technologie, gezondheid en landbouw.
“De werkgroep technologie onderzocht of er in plaats van wisselstroom (bovengronds) gelijkstroom (ondergronds) gebruikt kon worden”, legt Brigitte Borgmans van het Departement Omgeving van de Vlaamse overheid uit. “De conclusie van buitenlandse studies en experts is dat gelijkstroom niet veilig gebruikt kan worden. Wisselstroom is dus de enige mogelijkheid. Het stukje dat ondergronds kan aangelegd worden, zou wel van 8 naar 12 kilometer kunnen uitgebreid worden. Dit is geen definitieve conclusie, want het tracé is nog niet bepaald en de werkgroepen gezondheid en landbouw moeten nog hun werk doen.”
Het nieuws schiet bij de omwonenden alvast in het verkeerde keelgat. “We waren bij die werkgroep betrokken, maar hebben de indruk dat er niet naar ons is geluisterd”, zegt Francky Snaet van Leefbaar E403. “Ondergrondse leidingen kunnen wél, maar het prijskaartje ligt te hoog. Maar we geven de moed niet op en blijven strijdvaardig. De gevolgen voor de gezondheid door de elektromagnetische straling zijn niet gekend. Er wordt zelfs al gewag gemaakt van een verbinding van 9 gigawatt stroom. Als het zo verder gaat, dreigt een juridische veldslag. En dan zal de planning om Ventilus in 2025 operationeel te maken nooit gehaald worden. Misschien heeft Elia wel veel geld, maar wij hebben tijd.”
De meeste steden en gemeenten langs het tracé lieten zich de voorbije maanden ook negatief uit over nieuwe bovengrondse leidingen op hun grondgebied. Tegen eind 2020 zouden de drie werkgroepen hun resultaten moeten voorstellen, waarop dan verder gebouwd zal worden.
Gevaarlijk
“We hebben de vraag van de actiegroepen voor een ondergrondse leiding bestudeerd. Als je ondergronds een leiding aanlegt, dan werk je met gelijkstroom, terwijl het bovengronds over wisselstroom gaat”, zegt Brigitte Borgmans van het Departement Omgeving van de Vlaamse overheid. “Heel wat studies en buitenlandse experts tonen aan dat gelijkstroom niet veilig is. Het zorgt voor heel wat instabiliteit, zeker over een lang traject is het ronduit gevaarlijk. Het is om die reden dat we enkel met wisselstroom willen werken. Er zou wel een stuk van het tracé, ongeveer 12 kilometer, ondergronds kunnen komen.” Volgens het departement gaat het nog niet om een definitieve beslissing. Daarvoor moeten ook nog de werkgroepen gezondheid en landbouw zich buigen over de plannen.
Geen gehoor
De actiegroepen zijn alvast ongerust over de signalen die ze vanuit Elia ontvangen. Ze blijven zich verzetten tegen een bovengrondse leiding. “Het begint wat aan te voelen alsof we vechten tegen de bierkaai”, zegt Lichterveldenaar Francky Snaet van de actiegroep Leefbaar E403. “Dit keer hebben ze ons wel betrokken bij de werkgroepen, maar veel gehoor krijgen we niet. Wat zij beweren over de ondergrondse leidingen klopt volgens mij helemaal niet. Ook bij wisselstroom zijn er veel problemen, maar die minimaliseren ze. Maar de problemen met gelijkstroom hebben ze uitvergroot. Ze hebben gewoon een eenzijdige verdediging gebracht van hun standpunt. Het probleem is dat het veel te duur is om de leidingen ondergronds te brengen. Als ze effectief doorgaan met dit plan, dan zullen we zeker juridische stappen zetten.”
Magnetisch veld
Ook bij het burgerplatform in Zedelgem zijn ze niet tevreden met het nieuws. “Niemand van ons wil onder een magnetisch veld wonen”, zegt Lieven Vandamme. “Een mogelijkheid die wij aanreiken is om de elektriciteit die aan de kust binnenkomt meteen door te trekken naar het hoogspanningsstation in Avelgem. Dat is volgens ons perfect mogelijk, maar die piste willen ze niet onderzoeken. Ze spelen eigenlijk met de gezondheid van heel veel mensen.” De actiecomités hopen dat in de klankbordgroep gezondheid wel rekening zal gehouden worden met hun bezorgdheden. Beide geven alvast aan dat ze zeer strijdvaardig zullen blijven.
