Alternatieve teelten

– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.

De heer Vandenhove heeft het woord.

Minister, het gegeven van alternatieve teelten als gevolg van de klimaatevolutie is een algemeen beleidsprobleem. Vorige week was er in mijn regio nogal wat te doen over een onderzoek dat pas is gestart, maar men kan er nooit vroeg genoeg bij zijn. Wat dat betreft moeten we vooruitkijken.

Pcfruit, de UHasselt en het Vlaams Centrum voor Bewaring van Tuinbouwproducten (VCBT) voeren een onderzoek uit naar de gevolgen van de klimaatverandering voor perenbomen. Het onderzoek bestaat erin dat twaalf conferencebomen in de klimaatkamers van Ecotron in het Nationaal Park te Maasmechelen worden geplaatst, onder specifieke omstandigheden waarin men klimatologische veranderingen kan installeren en modelleren, zodat men de gevolgen kan zien. Van de twaalf conferencebomen zijn er zes onder normale en zes onder extreme omstandigheden.

De onderzoekers proberen te achterhalen hoe de bomen reageren op de verschillende klimaatscenario’s voor 2050. Dat is een relevante vraag want perenbomen worden dertig jaar oud maar onze landbouw voelt nu al de effecten van de klimaatverandering. Denk aan de overvloedige regens, maar vooral ook aan de hitte-effecten waarover we het hier al enkele keren hebben gehad.

In 2018 oogstten de Belgische aardappelboeren 37 procent minder aardappelen door de extreme droogte. In de zomers van 2018, 2019 en 2020 had de fruitteelt ook al te maken met gebrande peren, de vrucht waarover het hier gaat.

Dus met andere woorden, eigenlijk moeten we zo snel mogelijk ingrijpen, en natuurlijk gebeurt dat best op basis van wetenschappelijke analyses.

We moeten dus maximaal kijken naar hoe we klimaatrobuuste teelten kunnen stimuleren. Zo maken een aantal landbouwers op dit ogenblik al de overstap naar kikkererwten, rode bonen en quinoa, Door de stijgende temperaturen groeit ook het aantal druivenranken in België al jaren. Daarnaast vindt er ook onderzoek plaats naar andere variëteiten die resistent zijn tegen lange natte en droge periodes.

Vandaar mijn vraag, minister, tegen de achtergrond van het concrete gegeven van de experimenten met peren in Ecotron in het Nationaal Park in Maasmechelen:

Welke initiatieven neemt u om het gebruik van klimaatresistente teelten te stimuleren, en om daar vooral een stuk vooruit te lopen en niet te wachten tot het klimaat ons achterhaalt?

Hoe gaat u alternatieve teelten stimuleren in het nieuw gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB)? Wordt daar specifiek aandacht aan besteed?

Ten derde, voor wat betreft de aanpassing van teelten aan het klimaat: welke initiatieven zijn daarin specifiek gericht op de fruitsector? Dat is voor de regio Haspengouw uiteraard heel belangrijk.

Ik kijk uit naar uw antwoord.

Minister Crevits heeft het woord.

Dank u wel voor de interessante vraag, collega. We hebben een relanceplan gemaakt, Vlaamse Veerkracht, waarin in juli 2021 twee projecten goedgekeurd zijn die eigenlijk een antwoord proberen te geven op uw vraag, een project van de plantaardige praktijkcentra en een van het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO). Het globale doel is dat de land- en tuinbouw in Vlaanderen gewapend wordt tegen het veranderende klimaat. Door een slimme combinatie van teeltkeuze en teelttechniek worden de bedrijven klimaatrobuuster en zijn ze minder gevoelig aan extremen zoals droogte en hitte.

Eveneens in het kader van Vlaamse Veerkracht zullen in 2022 via de pre-ecoregelingen een aantal teelten ondersteund worden. Het gaat dan om teelten die een positieve invloed hebben op milieu, klimaat of biodiversiteit.

Ik ondersteun het demonstratieproject ‘Bodemkracht: verhoogde gewasweerbaarheid bij droogte dankzij goede bodempraktijken’. Dat project brengt aan de hand van demonstraties maatregelen en producten onder de aandacht die boeren helpen om zich aan te passen aan de toegenomen en toenemende droogteproblematiek. Er is eveneens een luik van het project specifiek gewijd aan de natuurlijke droogtetolerantie van specifieke rassen. Bij de raskeuze wordt nog te weinig rekening gehouden met de factor droogte, hoewel er in sommige teelten wel degelijk onderlinge rasverschillen zijn.

Ten slotte is er de Vlaamse eiwitstrategie, die moet resulteren in een eiwitactieplan met heel concrete initiatieven rond de bevordering van duurzame lokale productie van eiwitten voor menselijke voeding en veevoeding. Deze eiwittransitie wordt verder ondersteund door een projectoproep in het kader van Vlaamse Veerkracht. Die gaat veel verder dan enkel de landbouwaspecten. Het gaat bijvoorbeeld over duurzaamheid, het opzetten van ketens, gezonde voeding en nieuwe consumptiepatronen.

Uw tweede vraag: in het ontwerp van strategisch plan voor het nieuwe GLB wordt een maatregel ontwikkeld voor het telen van gewassen met een gunstige invloed op milieu, klimaat of biodiversiteit. Het zijn teelten waarvan het potentieel nog onderbenut is, maar die wel voldoende klaar zijn voor implementatie in de praktijk. Het kan hier bijvoorbeeld gaan over de teelt van een aantal eiwithoudende gewassen zoals quinoa, soja, veldbonen en voedererwten maar ook over een aantal diepwortelende gewassen die meer droogteresistent zijn en een positieve invloed hebben op de bodemstructuur zoals hennep, koolzaad, tagetes, gele mosterd en bladrammenas.

Andere maatregelen zullen dan weer inzetten op sensibilisering in de sector. Ook via samenwerkingsvormen en innovatiepartnerschappen wordt ruimte voorzien om innovatieve ideeën tot uitvoering te brengen.

Ten slotte, uw laatste vraag. Bij de Gemeenschappelijke Marktordening (GMO) groenten en fruit wordt steun verleend voor beloftevolle fruitrassen. Nu worden die rassen bijvoorbeeld geselecteerd op basis van resistenties en marketing – smaak en kleur. In de toekomst kan hier ook rekening gehouden worden met de aanpassing aan klimatologische omstandigheden.

Naast de lijst met beloftevolle rassen waarvoor steun kan worden verkregen, is er ook steun voor onderzoek en ontwikkeling. Dat gebeurt nu al via de proefcentra.

In het kader van de Blue Deal tenslotte, zijn binnen het project ‘Vlaanderen waterproof’ drie demoruimtes waaronder de demoruimte WaterGemeenschap in de regio Haspengouw. Hierin lopen verschillende trajecten met als doelstelling de fruittelers van Haspengouw te wapenen tegen de droogte.

Specifiek gaat het om het opzetten van een watergemeenschap voor een robuust waterbeheer; de ontwikkeling, implementatie en opvolging van innovatieve oplossingen in bodembeheer en slimme waterbuffering; demonstratie en replicatie van bodembeheermaatregelen en slimme waterbuffering.

Collega Vandenhove, ik hoop op deze wijze een voluntaristisch, positief antwoord te hebben gegeven op uw vragen.

De heer Vandenhove heeft het woord.

Minister, dank u wel voor uw positief, voluntaristisch antwoord op mijn vraag. Ik denk dat dit inderdaad een terechte bekommernis is, dat we permanent bezig moeten zijn met bekijken hoe het klimaat evolueert en dan ook moeten zoeken naar alternatieve mogelijkheden. Ik denk trouwens dat de Ecotron in Maasmechelen een ideaal middel is – misschien ook een beetje reclame voor het Maasland – om bepaalde situaties te simuleren. Het is inderdaad goed dat de proefcentra die er zijn, daarvan gebruikmaken. In dit geval is dat pcfruit. Het lijkt me immers heel belangrijk dat we vooruitkijken en niet afwachten tot hetzij de droogte, hetzij de wateroverlast toeslaat, of misschien nog andere dingen qua temperatuur en klimaat. Daarom wou ik vragen wat de stand van zaken is met betrekking tot de maatregelen die u tot nu toe hebt genomen, en wat u plant. Ik dank u voor uw volledige antwoord.

Collega Vandenhove, dank u wel. We missen deze week natuurlijk nog het promoblokje rond Kinrooi, maar dat komt er vandaag dus niet aan.

Minister Crevits heeft het woord.

Er waren eigenlijk geen specifieke bijkomende vragen. Collega Vandenhove, ik denk dat we wat dit dossier betreft aan hetzelfde zeel trekken.

De heer Vandenhove heeft het woord.

Inderdaad. Minister, ik denk dat u gelijk hebt: niet alleen aan hetzelfde zeel, maar zelfs in dezelfde richting. Dat is dus een goede zaak.

Vooruit, dus.

Vooruit, ja.

De vraag om uitleg is afgehandeld.