De uitzonderlijke regenval van deze zomer ligt nog vers in het geheugen en de gevolgen zijn nog altijd goed zichtbaar in Wallonië. Maar ook in de rest van Europa was het een zomer vol extremen. Met temperaturen tot net geen 50 graden in delen van Spanje en Italië. “En dat zal er niet op verbeteren”, waarschuwt auteur en klimaatdocent Pieter Boussemaere.
Wat heeft deze studie precies vastgesteld?
“De laatste zeven jaren waren met een duidelijke marge de warmste jaren ooit”, zegt onderzoeker dr. Freja Vamborg van de Copernicus Climate Change Service (C3S).
”Wanneer we naar het wereldgemiddelde kijken, zien we dat de eerste vijf maanden van het jaar relatief lage temperaturen gaven in vergelijking met de recente zeer warme jaren. Sinds juni behoren de maandtemperaturen wereldwijd echter steevast tot de vierde warmste ooit gemeten. Voornamelijk in het noordoosten van Canada, in Noord-Afrika en in het Midden-Oosten werden de meeste bovengemiddelde temperaturen opgetekend.”
Maar ook in Europa werden nogal wat pieken genoteerd. Vooral dan in de mediterraanse gebieden.
Wat waren die pieken dan?
“De late vorst in april na de warme maand maart wordt als uitzonderlijk bestempeld”, zegt Vamborg. De zomer van 2021 was de warmste zomer ooit gemeten in Europa, met een Europees temperatuurrecord van 48,8 graden Celsius in Sicilië. Maar ook in Spanje was het bakken en braden in de zon met temperaturen boven de 47 graden.
Er waren extreem zware bosbranden in de VS, orkanen en dichter bij ons de uitzonderlijke watersnood in Europa. In Wallonië zagen we een nooit eerder geziene zondvloed met enorme schade en veel menselijk leed. En in december nog werden bij ons warmterecord verbroken. De minimumtemperaturen lagen toen enkele dagen hoger dan de normale maximumtemperaturen door die periode.
Zijn de conclusies zoals verwacht?
“Wat we zien is gewoon een logisch gevolg van klimaatopwarming door broeikasgassen. Dat zal in de komende jaren niet veranderen. Pas wanneer we tegen 2050 of iets later klimaatneutraal zullen zijn en geen nieuwe broeikasgassen meer in de lucht sturen, zal de opwarming van de temperatuur stoppen. Tot dan mogen we ons gemiddeld om de 4 à 5 jaar aan nieuwe warmterecords verwachten. Maar ook aan andere extremen. Warmte, wateroverlast, zware stormen met hevige windstoten ...”, zegt Pieter Boussemaere.
Is een klimaatwijziging nog te vermijden?
In 2021 was het 0,3 graden Celsius warmer dan in de referentieperiode van 1991 tot en met 2020. De temperatuur lag 1,1 tot 1,2 graden Celsius hoger dan het pre-industriële niveau van de periode van 1850 tot en met 1900. Dat lijkt allemaal ver weg, maar het toont wel aan welke richting we uitgaan, namelijk dat het warmer en warmer wordt. Een opwarming van 1,5 graden Celsius wereldwijd, zoals het klimaatpanel van de Verenigde Naties opperde, is volgens experts bijna niet meer te vermijden in de komende 20 jaar.
Zijn er dan geen tekenen van verbetering in onze uitstoot van broeikasgassen?
De concentraties van CO₂ en methaan blijven jaar na jaar stijgen zonder tekenen van beterschap, zegt het rapport duidelijk. Het zijn de voornaamste aanjagers van de opwarming van de aarde. Het opvolgen van die concentraties wordt een cruciaal instrument om te zien welk effect de maatregelen voor uitstootvermindering precies hebben.
Vincent-Henri Peuch, directeur van de afdeling die de atmosfeer monitort bij Copernicus, noemt de stijging voor methaanuitstoot alleszins “verontrustend”, en dit om twee redenen. “Enerzijds is ze de voorbije twee jaar heel uitgesproken, ongeveer dubbel zo veel als het gemiddelde van de voorbije 20 jaar, en anderzijds is het moeilijk om te achterhalen wat precies de oorzaak is”, zegt hij
En nu?
Experts zijn het er over eens: de grote schuldige is de mens. Het is geen vijf voor twaalf meer, maar bijna twaalf uur. Overheden zullen dringend een kader moeten scheppen om de emissies verder af te bouwen, zeggen onze klimaatexperts.
Rozemien De Troch is klimatoloog bij het Koninklijk Meteorologisch Instituut (KMI) en onderzoekt de impact van de klimaatverandering op het weer. “De situatie is ernstig, zeer ernstig. Maar we moeten positief proberen te blijven. Als we maar snel genoeg handelen en maatregelen nemen op alle niveaus. Geen voorstellen of doelstellingen meer, maar concrete verplichtingen opleggen.”
“Het is iets wat we samen moeten doen”, zegt auteur en klimaatdocent Pieter Boussemaere. “De overheid, de industrie, iedereen van ons. Als iedereen al begint met er zelf voor te zorgen dat hij of zij geen of bijna geen uitstoot meer produceert, is dat al een belangrijke stap. Dat kan door bijvoorbeeld geen fossiele brandstof meer te verbruiken en dus elektrisch te rijden, te verwarmen met een warmtepomp en zijn woning goed te isoleren. Maar daar komen we er niet mee. De overheden hebben hier een sleutelrol te spelen. Voor ons, maar ook voor de verdere generaties. Intussen zullen de extremen altijd maar extremer worden en zullen we moeten leren leven met overstromingen zoals vorige zomer in Wallonië of met andere ongeziene weerfenomenen.”
