Oorlog Oekraïne: prijzen basisproducten blijven hoog tot eind 2024

"De oorlog heeft een schok veroorzaakt en de handel, productie en consumptie wereldwijd aangetast", luidt het dinsdag in een rapport. Zo steeg de prijs van een aantal voedingsproducten zoals tarwe en zonnebloemolie, waarvan Rusland en Oekraïne heel belangrijke producenten zijn op wereldschaal, aan het hoogste tempo sinds 2008. De energieprijzen kenden het voorbije jaar dan weer de sterkste groei sinds de oliecrisis van de jaren 1970.

"Globaal gaat het om de grootste prijsschok sinds die periode. Die schok is nog verergerd door de extra handelsbeperkingen die werden ingevoerd. De Wereldbank is bezorgd omdat "het spook van stagflatie" opduikt. Dat is een fenomeen van hoge inflatie in combinatie met een economische krimp.

De Wereldbank verwacht dat de energieprijzen dit jaar nog 50 procent hoger zullen liggen dan vorig jaar, toen ze al bijna verdubbelden, alvorens wat te dalen in 2023 en 2024. Rusland is onder meer een grote olie-exporteur, maar westerse landen willen geen Russische olie meer kopen wegens de inval in Oekraïne. Samen met het vertrek van olieconcerns als Shell en BP uit Rusland zorgt dit voor minder investeringen in de oliesector van het land, waardoor het land minder goed in staat is olie op te pompen en de beschikbare olie schaars blijft.

Dure olie
Onderzoekers van de Wereldbank schatten daarnaast in dat landen van oliekartel OPEC moeite hebben om meer olie op te pompen. Het verbond verhoogt ondanks de explosieve prijsstijgingen de dagelijkse productie maar mondjesmaat. Verlagingen van accijnzen of belastingen op brandstoffen helpen op de langere termijn ook niet. Naast het feit dat zo’n generieke maatregel de allerarmsten mogelijk minder helpt dan huishoudens met hogere huishoudens, dreigen ze volgens de Wereldbank de vraag naar benzine en diesel alleen maar aan te jagen.

Er is wel een kans dat heftige lockdowns in China de prijsstijging voor olie dempen. Hernieuwde maatregelen tegen het coronavirus ontregelen in grote Chinese steden het openbare leven grondig. Dat kan uiteindelijk ook de industrie raken en daarmee de vraag naar olie.

Landbouwproducten en metaal
De prijzen van niet-energetische producten, zoals landbouwproducten en metaal, zouden in 2022 met 20 procent stijgen, alvorens licht te dalen. "Maar daarmee blijven ze wel ruim boven het prijsgemiddelde van de vijf jongste jaren en, in geval van een lange oorlog of nieuwe sancties tegen Rusland, zouden de prijzen nog hoger kunnen worden of volatieler worden dan verwacht."

Aan de hoge prijzen hangt ook een menselijke kostprijs, want het beperkt de strijd tegen de armoede. Eerder verlaagde het IMF al de groeiverwachtingen voor dit en volgend jaar, als gevolg van de oorlog in Oekraïne en de impact van die oorlog op energie- en voedselprijzen.