Overvliegen van natuurgebieden met helikopters

– Een aantal sprekers nemen mogelijk deel via videoconferentie.

De heer Vandaele heeft het woord.

Ik vernam dat er bij herhaling helikopters vliegen boven de natuurgebieden van de Oostkustpolders en dat door de beheerders van de Uitkerkse Polder en de Damse Polder klachten werden ingediend bij de luchtvaartpolitie in Oostende, maar blijkbaar tevergeefs. Het ging hierbij om helikopters die te laag vlogen en dat zorgt nogal voor verstoring van overwinterende vogels in Vogelrichtlijn- en Habitatrichtlijngebieden.

Het decreet op het natuurbehoud bepaalt dat het overvliegen van natuurgebieden verboden is. Het verbod ingeschreven in artikel 35, §2, 12°, van het Natuurdecreet bepaalt: “Binnen de natuurreservaten is het verboden, behoudens ontheffing in het goedgekeurd beheersplan, het terrein op geringe hoogte te overvliegen of er te landen met vliegtuigen, helikopters, luchtballons en andere luchtvaartuigen van om het even welke aard.” Voor het overvliegen op geringe hoogte is er echter geen specifieke minimumhoogte vastgelegd door de natuurwetgeving. We zitten daar ook nog met een federale bevoegdheid.

Acht u het verbod zoals het is ingeschreven in het decreet op het natuurbehoud voldoende als juridische basis om op te treden tegen overvliegende helikopters in natuurgebieden? Is er door de jaren heen al opgetreden door het Agentschap Natuur en Bos (ANB)?

Als u het nodig zou achten, bent u dan van plan om hierover overleg te plegen met uw federale collega om een oplossing te vinden?

Minister Demir heeft het woord.

Het verbod tot overvliegen van natuurreservaten zoals vastgelegd in het Natuurdecreet, houdt in dat het overvliegen op geringe hoogte met helikopters verboden is. Geringe hoogte moet, volgens de memorie van toelichting bij het artikel, begrepen worden als “het vliegen op een dergelijke hoogte dat dieren er merkbaar door verstoord worden”. Dat wil zeggen dat er opgetreden kan worden tegen het overvliegen van helikopters in natuurgebieden, wanneer deze op dergelijke hoogte vliegen dat fauna er blijkbaar door verstoord wordt. Wat betreft het landen met bijvoorbeeld helikopters of luchtballonnen komen eveneens de toegankelijkheidsregels voor natuurreservaten in beeld.

Er zijn reeds één PV en één aanmaning opgemaakt. Er is dus wel degelijk een handhavingsbasis voor natuurreservaten. Ik moet wel zeggen dat handhaven niet eenvoudig is omdat de natuurinspectie ter plaatse verstoring moet vaststellen en ook het staartnummer van de helikopter moet zien. Men moet dat eigenlijk op heterdaad gaan doen en dat is niet evident.

Wat uw tweede vraag betreft ga ik laten onderzoeken welke gevolgen werden gegeven aan de klachten die u vermeldt. Er zijn met betrekking tot deze problematiek wel nog meerdere punten die moeten worden uitgeklaard met de federale overheid. Zo is er ook de situatie met betrekking tot gebruik van drones waar er nieuwe federale wetgeving is gemaakt volgend op het Europese beleid ter zake. Ik verneem van mijn administratie dat er overleg op til is met bevoegde diensten van de federale overheid.

Laagvliegende of landende helikopters, maar ook andere luchtvaarttuigen, kunnen voor verstoring zorgen van grondbroedende soorten zoals onze kustvogels. Ik heb het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) en het ANB om een advies gevraagd over de impact op natuur. Dat advies zal ook als basis dienen voor verdere gesprekken met de federale diensten.

Algemene principes zoals de algemene zorgplicht gelden uiteraard ook voor piloten. Indien het zo is dat er door de federale overheid toelating moet worden gegeven voor het op geringe hoogte vliegen boven bijvoorbeeld natuurreservaten die gelegen zijn in speciale beschermingszones (SBZ's), is zo’n toelating ook onderhevig aan de passende beoordelingsplicht. Wat u signaleert is dus zeker geen detail. Ik zal hier dan ook de nodige aandacht aan besteden.

De heer Vandaele heeft het woord.

Ik ben bijzonder blij en ook helemaal gerustgesteld, minister. Ik dank u omdat u dat verder wilt onderzoeken en wilt overleggen. Het doet mij ook plezier dat er toch wel degelijk een handvat is voor ANB om te handhaven. Ik snap dat dat niet gemakkelijk is maar misschien kan men in de toekomst in de Oosthoekpolder toch eens extra proberen te handhaven, want één PV en één aanmaning door de jaren heen is eigenlijk niet echt indrukwekkend. Het feit dat het kan volgens het decreet is toch wel een geruststelling. Dank u wel, minister. 

De heer Pieters heeft het woord.

Minister, als het over helikopters gaat, is het één ding. Als het over andere luchtvaarttuigen gaat, is het een ander. U geeft aan dat het ANB inderdaad het staartnummer zou moeten kunnen registreren, maar ik vraag me af of er een mogelijkheid is dat de luchtcontrole, waar er aangegeven is dat er een natuurreservaat is, weet waar die helikopter zich naartoe begeeft en dan is het registratienummer sowieso bekend. Is het volgens u een mogelijkheid om het op die manier te laten registreren? Dan is het ANB daar niet meer toe bevoegd.

Bij andere luchtvaartsystemen – en dan hebben we het over drones, luchtballons en mogelijk modelvliegerij en dergelijke – is het natuurlijk iets anders, omdat de afstand van de bediening daar heel anders is, zoals bij modelvliegtuigen en drones. De luchtballon is weer iets anders natuurlijk omdat men, als men opstijgt, reservebrandstof heeft en men in lengte kan bepalen waar men gaat landen. Soms zijn er natuurlijk noodsituaties en weet men nooit waar er geland moet worden in ernstige situaties. Ik zou toch proberen om een scheiding te maken in de verschillende soorten luchtvaarttoestellen. Bent u daartoe bereid, ja of nee?

Ter informatie, minister, wat is een bewijskrachtige vaststelling in dit geval? Niemand kan collega Vandaele tegenhouden om met zijn gemeente zelf camera’s te installeren. Zo duur is dat niet en ik denk dat het een stuk goedkoper is dan ANPR-camera’s (automatic number plate recognition). Zo moeilijk kan het niet zijn om, als dat systematisch gebeurt, een overvliegende helikopter te filmen met het staartnummer erop. Wat is in zo’n geval bewijskrachtig en wat niet?

Minister Demir heeft het woord.

Ik wil eerst meegeven dat er op dit moment geen koppeling is tussen de databases van Natuurinspectie en die van Skeyes, het vroegere Belgocontrol. Ik betwijfel ook dat dit een prioriteit is, maar ik wil het gerust navragen. Ik ga dat zeker doen.

Op dit moment is enkel een betrapping op heterdaad rechtsgeldig, collega’s. Dus dat speelt ook mee.

Ik denk dat filmen op heterdaad betrappen is, minister, maar die discussie kunnen we een andere keer hebben. De heer Vandaele heeft het woord.

Ik had ook vernomen dat het feit dat er daar reservaten zijn, misschien wel onvoldoende op de vliegkaarten is aangeduid. Misschien kan daar ook eens naar worden gekeken. Ik ben zelf geen ervaringsdeskundige, niet met laagvliegen, ook niet met hoogvliegen, voorzitter, want ik ben geen hoogvlieger, maar blijkbaar zou dat een van de elementen zijn. 

De vraag om uitleg is afgehandeld.