Poolse EU-voorzitterschap en de impact daarvan op de Vlaamse landbouw

Mevrouw Ryde heeft het woord.

Polen heeft op 1 januari het EU-voorzitterschap overgenomen en richt zich op de toekomst van de landbouw. Het is heel duidelijk dat zij zeer prioritair rond landbouw willen werken. Het land wil boereninkomens duurzaam versterken – want de Green Deal blijft bestaan –, en voedselzekerheid garanderen, terwijl het ook werkt aan nieuwe regelgeving voor dierentransport en genetische gewasbescherming.

Onder leiding van landbouwcommissaris Christophe Hansen worden plannen voorbereid voor het gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB), dat in 2027 ingaat. Wij vernemen ook dat hij zijn eerste routekaart al binnen twee weken wil presenteren. Dat is heel kortbij. Polen zet in op minder bureaucratie, efficiëntie en een sterker landbouwbeleid. Daarnaast wil het land meer discussie over marktverstoring, zoals de impact van Oekraïens graan, en zoekt het naar creatieve financieringsoplossingen binnen de EU.

Minister, hoe beoordeelt u de prioriteiten die Polen nu voor de landbouw voorstelt? In hoeverre bent u daar zelf bij betrokken? 

Wat betekent het Poolse voorzitterschap voor de Vlaamse landbouwsector? 

Hoe kijkt u naar de voorgestelde financieringsmethoden, zoals het samenvoegen van verschillende EU-fondsen? Liggen hier kansen voor Vlaanderen? 

De Poolse regering wil compensatie voor boeren die lijden onder de invoer van goedkoop Oekraïens graan of andere producten door de verruiming van de EU. Heeft dit ook een impact op onze Vlaamse landbouwsector en aanverwanten?

Minister Brouns heeft het woord.

Polen heeft voor zijn voorzitterschap zeven overkoepelende prioriteiten bepaald. Landbouw, en meer bepaald een concurrentiële en veerkrachtige landbouw, is een van die zeven prioriteiten. Die prioriteit werkt Polen verder uit in aandachtspunten voor onder meer voedselzekerheid, een versterking van de positie voor de landbouwer in de keten, voor het inkomen van de boer en een sterk gemeenschappelijk landbouwbeleid.

Het doet me plezier dat landbouw prioritaire aandacht krijgt in de komende zes maanden. Dat is zeker niet voor ieder voorzitterschap het geval. Ook de meer specifieke aandachtspunten voor de komende zes maanden ogen wat mij betreft goed. Ik verwacht dus een positieve evolutie onder het Pools voorzitterschap.

Veel zal natuurlijk afhangen van wat Polen concreet zal doen met deze prioriteiten, maar a priori kijk ik met een positief oog naar deze intenties. Het zijn zaken die hier in Vlaanderen ook heel hoog op de agenda staan en die, als er een wezenlijke voortgang wordt geboekt, ook positief kunnen zijn voor onze landbouwsector.

Ik heb vorige week ook al in een kort informeel gesprek met mijn Poolse collega hierover van gedachten kunnen wisselen.

Wat betreft uw vraag over financieringsmethoden, zal de Commissie later dit jaar een voorstel op tafel leggen voor een meerjarig financieel kader (MFK) voor de periode 2028-2034. Dit zal ook voor de landbouwsector een zeer belangrijk voorstel zijn. Het zal namelijk de basis vormen voor een beslissing door de Europese Raad van staats- en regeringsleiders over het budget en dus ook over de financiële slagkracht van het GLB in de toekomst.

Over het MFK doen inderdaad geruchten de ronde dat er zou worden gekozen voor een andere aanpak, met een pooling van meerdere fondsen, waaronder het GLB, in een enkel fonds per lidstaat. Het zou dan aan de lidstaat zijn om de middelen intern te verdelen. Ik ben hier in ieder geval geen voorstander van omdat ik denk dat Vlaanderen en onze landbouwsector hier niet wel bij zouden varen. Voor onze landbouwers is een gelijk speelveld zeer belangrijk, en als Polen dan zou beslissen om veel meer geld te spenderen aan zijn land- en tuinbouwers dan Vlaanderen, dan loert het ongelijke speelveld om de hoek.

Deze zorg staat trouwens ook met zoveel woorden in het regeerakkoord: “Voldoende budget voor het GLB is tenslotte cruciaal bij de correcte vergoeding van onze land- en tuinbouwers en om een duurzaam landbouwmodel te realiseren.”

Samen met mijn administratie houd ik de evoluties met betrekking tot het MFK nauw in de gaten.

Dan was er uw vraag over de invoer van Oekraïens graan. Het klopt dat buurlanden van Oekraïne te lijden hebben gehad onder een sterk toegenomen invoer van graan en andere landbouwproducten uit dat land. Daarom was onder andere Polen sterk vragende partij om dit te reguleren. Ondertussen zijn de nodige regelingen getroffen om de stroom van Oekraïense producten onder controle te krijgen en is de druk op de markten van de buurlanden, zoals Polen, ook wel afgenomen.

Voor Vlaanderen had dit ook een zekere invloed maar de gevoeligheden liggen hier wel anders. Zo is Vlaanderen niet zelfvoorzienend voor granen en oliehoudende zaden. Dat zorgt ervoor dat we zelf afhankelijk zijn van deze invoer en hier dus minder te maken hebben met marktverstoring op dat vlak. Dit is echter niet het geval voor de invoer van eieren, pluimveevlees en suiker, die via de toegang tot de interne markt een prijsdrukkend effect kan hebben op deze sectoren. Hierbij is het continu balanceren tussen de bescherming van onze gevoelige sectoren enerzijds, en onze Oekraïense buren bijstaan in hun strijd tegen Rusland anderzijds.

Tot slot kom ik bij uw vraag over de prioriteiten van de kersverse Europese Landbouwcommissaris, de heer Hansen. Daar is inderdaad al wat meer duidelijkheid over.

Zonder te veel in detail te willen treden, loont het de moeite om te kijken naar de politieke ‘guidelines’ van Commissievoorzitter von der Leyen en naar de ‘mission letter’ die diezelfde mevrouw Vvn der Leyen opmaakte voor de Landbouwcommissaris.

Het relevante hoofdstuk van de guidelines bevat een aantal gekende terreinen zoals de ontwikkeling van een volgend GLB, de aandacht voor de generatievernieuwing en de voorbereiding van de sector op tal van klimaatuitdagingen. Nieuwe elementen zijn onder andere het uitwerken van een visie op landbouw en voedsel in de eerste honderd dagen en het EU-benchmarksysteem voor duurzaamheid van onze landbouwbedrijven.

De heer Hansen heeft zijn plannen verder uitgewerkt in schriftelijke antwoorden aan het Europees Parlement. Daaruit is het vooral interessant om een aantal zaken te noteren die ik graag met jullie deel.

De visie voor landbouw en voedsel zal als centraal principe naar voren schuiven dat landbouw de volgende decennia een aantrekkelijke roeping blijft. De focus zal daarom liggen op de generatiewissel maar ook op de leefbaarheid van de sector en de ketenpositie van de land- en tuinbouwers.

Binnen het GLB blijft inkomenssteun een belangrijke maatregel. Verder wil de heer Hansen werk maken van meer stimulerende maatregelen om landbouwers aan te moedigen meer te doen op het vlak van gedeelde groene ambities.

Een belangrijke reden van de landbouwersprotesten van ongeveer een jaar geleden waren de administratieve lasten, zoals we allemaal weten. De kar dreigde als het ware door haar as te zakken. De Eurocommissaris wil graag inzetten op het verlagen van die lasten. Daar ligt ook voor ons in Vlaanderen een belangrijke rol.

Hij wil ten slotte werken aan de weerbaarheid van de sector tegen milieu- en klimaatrampen. Daarom wil hij werken aan de verdere transformatie van de sector en het nodige flankerende beleid via onder andere verbeterde risicobeheersmaatregelen.

Mevrouw Ryde heeft het woord.

Minister, dank u wel voor uw uitgebreide antwoord. Ik hoor heel duidelijk dat u geen voorstander bent van het voorstel rond de financiering en dat dat geen goed idee zou zijn voor de Vlaamse landbouw. Lukt het u binnen de constellatie België om tot een eendrachtig standpunt daaromtrent te komen? Hoe zult u dit aanpakken?

Ik hoor u terecht zeggen dat er aandacht moet zijn voor de inkomenssteun voor de landbouwers, ook vanuit het GLB, maar tegelijkertijd ook voor het stimuleren van het maken van de groene omslag. Ik ben wel benieuwd in welke verhouding u die twee tegenover elkaar of samen met elkaar plaatst, want het lijkt me weinig zinvol om het inkomen van boeren te blijven ondersteunen als dat niet in de richting van duurzame landbouw is. Ik denk dat het zeer belangrijk is om die twee samen te nemen.

Minister Peeters heeft het woord.

Minister, de zeven prioriteiten die u hebt aangehaald en die sowieso belangrijk zijn voor onze regio, zijn een goede zaak. Zeker ook positief is dat er wordt ingezet op administratieve vereenvoudiging, eerlijke prijszetting en de inkomens voor onze landbouwers. Maar tegelijkertijd lees ik toch ook dat er duidelijk aandacht wordt gegeven aan duurzaamheid.

Nu, dat is allemaal goed voor de toekomst, maar wij zitten op dit ogenblik nog met ons huidig gemeenschappelijk landbouwbeleid, dat nog loopt tot 2027. Meestal wordt er ook een tussentijdse evaluatie gemaakt van het gemeenschappelijk landbouwbeleid, zowel binnen Europa als binnen ons eigen Vlaams agentschap. Minister, hoever staat het met die tussentijdse evaluatie? Wanneer mogen we deze verwachten? En vooral: hoe staat het met de engagementen inzake administratieve vereenvoudiging en verduurzaming?

Minister Brouns heeft het woord.

Collega's, lukt het ons om tot een eensgezind standpunt te komen op Belgisch niveau? Ik maak mij sterk dat dat moet lukken. Ik ken Waals minister Anne-Catherine Dalcq intussen vrij goed. Dat is iemand met een bijzonder groot hart voor de land- en tuinbouw. Ook in hun regeerakkoord wordt er gesproken over het landbouwbudget vanuit het GLB en dat dat uiteraard heel belangrijk blijft. Maar ik denk dat je heel duidelijk de evolutie, de transitie, ziet in relatie tot de basisinkomenssteun richting alles wat betrekking heeft op duurzaamheid. Ik denk dat dat de weg te gaan is en dat zich dat wel zal weerspiegelen in de toekomstige plannen.

De tussentijdse evaluatie is volop lopende. De administratieve lasten op Vlaams niveau zijn een belangrijk onderdeel van de evaluatie van het GLB. Die zal daarin ook een doorvertaling krijgen.

De vraag om uitleg is afgehandeld.