Meer dan helft omwonenden van 3M in Zwijndrecht te veel PFAS in bloed

In 2021 werden verhoogde PFAS-waarden vastgesteld bij meer dan de helft van de 796 omwonenden die deelnamen aan een bloedonderzoek rond de 3M-fabriek in Zwijndrecht. Om dit verder te onderzoeken, werd een grootschalig bloedonderzoek opgezet binnen een straal van vijf kilometer. 8.568 mensen uit Zwijndrecht, Beveren en Antwerpen lieten hun bloed analyseren.

Waarden gedaald
Het Departement Zorg stelde vandaag de globale resultaten voor van het grootschalige bloedonderzoek naar PFAS. De deelnemers aan dit onderzoek werden ook bevraagd naar een aantal gezondheidseffecten. Uit het onderzoek blijkt nu dat ongeveer de helft van de deelnemers te hoge PFAS-waarden heeft. De gehaltes bij de kinderen jonger dan 12 jaar liggen lager. Het goede nieuws is dat ten opzichte van het kleinschaliger bloedonderzoek uit 2021 de globale PFOS-waarden bij de omwonenden van de fabriek wel gedaald zijn. Volgens Hilde Van de Maele, milieuarts van het Departement Zorg, moet men voorzichtig blijven met het vergelijken van twee verschillende onderzoeken door verschillende labo’s. “Maar er is ongetwijfeld een effect van het stilleggen van de productie van PFOS bij 3M en ook het volgen van de zogenaamde no regret-maatregelen kan geleid hebben tot een verminderde blootstelling. Dat in combinatie met een natuurlijke uitscheiding van de stoffen uit het lichaam.”

Gezondheidseffecten
Volgens het Departement Zorg zijn de resultaten van dit grootschalig bloedonderzoek niet dramatisch, maar wel te hoog. “Deze regio blijft dus een aandachtsgebied”, klinkt het. “Om een betere vergelijking te kunnen maken, doen we dit onderzoek nog eens over bij 400 volwassenen in de rest van Vlaanderen.” De gezondheidsrisico’s zijn moeilijker in te schatten. “We zagen wel dat mensen met hogere PFAS-waarden vaker problemen rapporteerden met hun schildklier en leverwerking. Maar tegelijk werden andere gezondheidsklachten minder gemeld. We kunnen dus moeilijk verbanden leggen. Gezondheid wordt door veel factoren beïnvloed zoals leefstijl.” Betere conclusies zal men kunnen trekken na vervolgonderzoek. Zo moet eind dit jaar een studie klaar zijn waarbij de medische dossiers van huisartsen uit de regio onder de loep zijn genomen.

Geen eieren en grondwater
Het onderzoek bevestigt alleszins wel dat de aanwezigheid van de fabriek, maar ook het eten van eieren uit de regio en het gebruik van grondwater belangrijke bronnen voor blootstelling aan PFAS zijn. Hoe dichter men bij de fabriek woont, hoe hoger de PFAS-waarden in het bloed. Vanaf een afstand van 2 kilometer speelt dit minder mee. Ook inwoners die ten noorden en ten zuidwesten van de fabriek wonen, hebben duidelijk hogere waarden in hun bloed. Bij kinderen neemt het risico op blootstelling toe als ze in contact komen met de bodem, zoals bijvoorbeeld tijdens het spelen op onbedekte grond. Het advies is daarom om speelterreinen in te zaaien met gras of te bedekken met schors.

(lees verder onder de foto)

De resultaten van het grootschalige bloedonderzoek werden dinsdag voorgesteld.
De resultaten van het grootschalige bloedonderzoek werden dinsdag voorgesteld. © Kristof Pieters
Het Departement Zorg gaat de no-regretmaatregelen na dit onderzoek evalueren. “Maar volgens een eerste inschatting zullen die weinig moeten veranderen. De genomen inspanningen lijken immers te lonen. Het advies blijft dus om geen eieren van eigen kippen uit de regio te consumeren, handen goed wassen maar geen grondwater gebruiken voor persoonlijke hygiëne en het huis regelmatig schoonmaken met nat.” Vanaf morgen worden er voor de inwoners verschillende infosessies georganiseerd over de resultaten van het onderzoek.