Vragen over het voorgestelde afvalplan van de verpakkingsindustrie

Mevrouw Meuleman heeft het woord.

Enkele weken geleden stelde minister Schauvliege een afvalplan voor. Nog voor dat plan kon besproken worden in de regering, werd het al door de coalitiepartners afgeschoten. Er was toen een debat in het parlement. Er was een grote consensus dat we het afvalprobleem, het zwerfvuilprobleem in onze bermen, in onze weides, langs de straat, moeten aanpakken. Daarover was consensus. Er was ook grote consensus over dat we iets moeten doen aan de plasticsoep, aan de verhalen die we horen van plastic in onze waterwegen en onze oceanen. Er was grote consensus over dat het niet kon zijn dat de belastingbetaler opdraait voor de kosten van het opruimen van zwerfvuil: maar liefst 155 miljoen euro, voor steden en gemeenten. En toch werd het afvalplan afgevoerd, kwam het niet in de regering en schoten de coalitiepartners de N-VA en Open Vld dat plan af. De N-VA zei dat het niet aan de overheid is om zo een plan op te stellen en dat ze de producenten de kans wil geven om zelf met een plan te komen. Nu, collega’s van de N-VA, minister-president, dat afvalplan van de producenten is er nu, het ligt er. Wat hebben we kunnen zien? Het is totaal onvoldoende. Het is onvoldoende omdat erin staat dat de producenten verder gaan doen met preventie en het mooimakersproject verder zullen uitbreiden, dat ze statiegeld niet zien zitten. Een verbod op wegwerpzakjes willen ze misschien wel invoeren tegen 2022, maar dan enkel voor de grootwarenhuizen en niet voor de andere handelaars. Met andere woorden: geen concrete acties, weinig concrete doelstellingen, geen extra budget en geen uitgebreide producentenverantwoordelijkheid, net dat wat we allemaal zo belangrijk vinden.

Minister-president, de producenten hebben de kans gehad. Ze hebben gefaald. Het plan is onvoldoende. Het is nu aan u. Zult u het afvalplan van de minister van Milieu op de regering brengen, want het is keer op keer verschoven en afgevoerd? Zult u het behandelen? Zult u met deze regering een ambitieus afvalplan voorstellen dat wel concrete acties en wel statiegeld zal invoeren? (Applaus bij Groen)

De heer Vandenberghe heeft het woord.

Voorzitter, minister-president, collega's, wij worden vandaag geconfronteerd met een van de grootste milieuproblematieken van onze tijd. Iedere minuut dat u met de Vlaamse Regering geen beslissing neemt, wordt een grote vrachtwagen met plastic afval ergens ter wereld in de zee gekieperd. Het is een precair probleem dat we allemaal heel goed kennen. Enkele weken geleden hebben we hier een actualiteitsdebat gevoerd. Om het met een understatement te zeggen: de meerderheidspartijen zaten absoluut niet op dezelfde golflengte. De violen raakten helemaal niet gelijkgestemd. Ik vind dat een heel groot probleem.

Men komt dan met een wonderoplossing: we gaan het doorgeven aan de verpakkingsindustrie. Zij moeten met een tegenvoorstel komen – en responsabilisering, waar wij ook achter staan. Ik heb het plan nog niet helemaal tot in detail gelezen, maar zij willen tegen 2022 tot 95 procent van de drankverpakkingen inzamelen en recycleren. Hoe ze dat gaan doen, daarover wordt met geen woord gerept. Statiegeld zou daarvoor een oplossing zijn. Er wordt met geen woord over gerept. En dan, het verbod op het eenmalig gebruik van plastic zakjes stelt men ook uit naar 2022. Ik noem dat aanmodderen.

Minister-president, de meerderheidspartijen hebben ook zeer lauw gereageerd op het voorstel dat vandaag in de pers is gekomen. Minister-president, wie moet het nu doen? Zult u alles overlaten aan de verpakkingsindustrie, die dit op een laag pitje zal blijven houden en die alles voor zich uit schuift, of zult u met uw regering nu eindelijk de touwtjes in handen nemen om dit precair probleem aan te pakken in het belang van ons allemaal? (Applaus bij sp.a en Groen)   

Mevrouw De Vroe heeft het woord.

Minister-president, toen ik vanmorgen De Morgen las, was ik uiteraard niet zo tevreden. De collega's hebben blijkbaar het plan gezien, maar ik ga uit van het artikel dat ik vanmorgen heb gelezen.

U weet dat onze partij heel erg gelooft in de bedrijfswereld, in de verpakkingssector, in de producenten, maar toen we dit artikel lazen en bespraken in de fractie, vonden we eerlijk gezegd dat dit niet vergaand genoeg is. We zijn echt zeer zwaar teleurgesteld in wat we hier hebben kunnen lezen. (Applaus)

Minister-president, u weet dat onze partij ook heel erg gelooft in innovatie. Er zijn in Vlaanderen bedrijven die heel sterk inzetten op innovatieve technieken. Wij geloven erin. Het milieu is ons te dierbaar. We moeten echt de lat hoog leggen. We moeten ambitieuzer durven te zijn en we moeten ook durven ambitieuze doelstellingen naar voren te schuiven voor alle verpakkingen. We moeten een timing vooropstellen, een plan vooropstellen. We moeten echt gaan naar een plasticvrije samenleving. We moeten durven een verbod in te stellen op de klassieke plastic verpakkingen.

Minister-president, mijn vraag is heel eenvoudig. Hoe staat u tegenover het plan van het bedrijfsleven, van de verpakkingssector, dat u allicht in detail hebt kunnen lezen? Hoe staat u daartegenover? (Applaus bij Open Vld)

Minister-president Bourgeois heeft het woord.

Collega's, niets is natuurlijk gevaarlijker dan een oordeel te baseren op krantenartikelen, op commentaren in kranten. Ik denk dat het best is dat we handelen aan de hand van stukken en documenten, van doordachte lectuur, van voorstellen en documenten die voorliggen. Dat is ook wat deze regering wil. Als u vraagt of deze regering haar verantwoordelijkheid gaat nemen, dan is het antwoord duidelijk. Ik heb dat al gezegd: wij gaan dat doen. Wij gaan voor een omvattend plan van aanpak voor het zwerfvuil. We gaan voor een omvattend plan voor het verpakkingsafval.

U weet dat de regering beslist heeft om eerst in dialoog te gaan met de sector. Er zijn gesprekken gevoerd met de sector. De eerste voorstellen van de sector waren onvoldoende, niet concreet genoeg, niet sterk genoeg geformuleerd, niet genoeg gekwantificeerd. De sector heeft nu nieuwe voorstellen gedaan. Ik weet niet of krantenartikelen en commentaren gebaseerd zijn op de laatste voorstellen die de sector heeft geformuleerd. Wat wij gaan doen, is de voorstellen van de sector grondig bestuderen, grondig bekijken en zo nodig opnieuw in dialoog gaan. We zullen de voorstellen die op de tafel leggen gezamenlijk bekijken.

Als u nu vraagt wat het standpunt is van de regering, dan zeg ik dat dit nog moet worden besproken. Net zoals de vorige keer bij het actualiteitsdebat dat dit nog moest worden besproken, is dit nu ook het antwoord dat ik u kan geven. We zullen dit heel doordacht doen. We zullen het doen op basis van ambitieuze doelstellingen met betrekking tot het zwerfvuil, met betrekking tot de aanpak van het verpakkingsafval. We zullen dit niet hier op de banken doen om tot een beslissing te komen. We hebben de gewoonte om de zaken binnen de regering te bespreken. We zullen binnen de regering die zaken bespreken en binnen de regering tot een oplossing en tot een beslissing komen.

Dat iedereen ervan overtuigd is dat er maatregelen moeten komen, is een open deur intrappen. Dit is wat de regering ook wil, alleen moet de weg daartoe, de manier van aanpakken nog worden bepaald. Als u nu vraagt wat mijn standpunt is daaromtrent, dan zal ik u niet mijn persoonlijk standpunt geven. Ik zal een standpunt innemen zodra dit is besproken binnen de regering, zoals het ook hoort.

Minister-president, kunt u dan misschien zeggen wanneer dit binnen de regering zal worden besproken? Het stond al twee keer op de agenda van de regering, maar het is al twee keer uitgesteld. Daarna stond het er zelfs niet meer op. Ik neem aan dat het op een vrijdag zal zijn en dat die vrijdag waarschijnlijk na de verkiezingen zal vallen. Voor ons is dat absoluut te laat.

Wat we kunnen lezen in de nota van de producenten – u hebt die ongetwijfeld ook gekregen – is dat sommige doelstellingen inderdaad vrij ambitieus zijn. Tegen 2023 zullen we 90 procent van de drankverpakkingen recycleren. Als je dan kijkt hoe ze dit willen bereiken, namelijk door een overlegplatform dat op zoek moet gaan naar innovatieve oplossingen of door de kwaliteit van de recyclage beter te monitoren, dan zult u mij niet zeggen dat we daarmee de drankverpakkingen met 90 procent zullen recycleren.

Ze hebben het ook over het terugdringen van het zwerfvuil. Tegen 2022 willen ze het zwerfafval met een vijfde verminderen. Dat wil zeggen dat er tegen 2022 nog vier vijfde zwerfafval zich in ons leefmilieu zal bevinden. Als u daarmee tevreden bent, dan vind ik dat bijzonder mager. Ik zou willen dat er een deftig afvalplan komt van de Vlaamse Regering, en liefst binnenkort. (Applaus bij Groen)

Minister-president, ik heb de indruk dat u met uw meerderheid een rondje ‘hete aardappel doorschuiven’ aan het spelen bent. De eerste voorstellen die over alle partijgrenzen heen zijn goedgekeurd, dateren van ruim twee jaar geleden. We hebben met onze fractie twee voorstellen van resolutie ingediend. Ook Groen heeft dat gedaan in de commissie om stappen te ondernemen. Telkens wordt er gezegd dat het wel eens zal worden besproken, dat het voor later zal zijn, dat u ermee bezig bent. Concreet komt er niets uit de bus.

De minister die ermee bezig is en die een voorstel doet, wordt in haar hemd gezet en wordt teruggefloten. De andere fracties mogen niet al te veel zeggen. We hebben dat vorige week in de commissie ook gemerkt.

Ik denk toch dat u de heer Vandaele vertrouwt. Hij heeft een correcte analyse gegeven vandaag dat dit een zeer ambitieloos plan is, met wel een aantal goede zaken errond. Hou daar rekening mee in uw standpunt. Als u de producent verantwoordelijk wilt stellen, dan kent u toch al de jarenlange samenwerking tussen Fost Plus en de hoge overheid waarbij we er niet in slagen om betere resultaten te halen. Er is nog nooit zoveel zwerfvuil geweest.

Minister-president, neemt u uw verantwoordelijkheid? U zegt van wel, maar plak daar toch eens een timing op zodat we wat vooruitzichten hebben. (Applaus bij sp.a)

Minister-president, ik dank u. Het is een goede zaak dat u met het bedrijfsleven in dialoog wil gaan. Dat is de juiste manier.

Het standpunt van onze partij is dat we een verbod willen op de klassieke plastics en niet alleen op alle verpakkingen maar ook op de kledij, op cosmetica, enz. Dat is de maatschappij waar wij met onze partij naar willen evolueren. We hebben innovatieve bedrijven. We moeten evolueren naar verpakkingen die biodegradeerbaar en bioafbreekbaar zijn. We moeten onze verpakkingen gewoon kunnen composteren. We moeten naar een mindswitch van minder verpakkingen. Mensen moeten gewoon ook niets meer op de grond gooien.

Minister-president, welke ambitieuze doelstellingen gaat u voorstellen als u de dialoog aangaat met de sector? Nu leunen ze achterover. Het is belangrijk dat u hen mee tot het juiste gedrag aanspoort.

Mevrouw Rombouts heeft het woord.

Ik sluit me aan bij deze vraagstelling, want het mag duidelijk zijn, na alle debatten die we hier al gehad hebben, dat verpakkingen moeten worden gereduceerd en dat zwerfvuil ergerlijk is en dat we actie verwachten. Er ligt een ambitieus plan van de minister op de regeringstafel, en er ligt nu ook een plan vanuit de sector op tafel. Ik begrijp dat het intussen al het tweede plan is. Ik hoor van iedereen hier dat het ontoereikend is en allesbehalve wat we ervan verwachten.

Minister-president, is het de bedoeling om nog drie keer terug te gaan naar de sector of gaan we transparant en duidelijk aangeven wat onze doelstellingen zijn, zodat ze weten wat we willen? Welke timing stelt u hiervoor voorop?

De heer Sintobin heeft het woord.

Voorzitter, iedereen is zich bewust van deze problematiek. Mijnheer Vandenberghe, u hebt het over de plasticsoep in de oceanen, maar dit is een internationaal probleem. We kunnen niet zeggen dat we in Vlaanderen ergens mee stoppen en ervan uitgaan dat de plasticsoep dan verdwenen zal zijn.

Minister-president, uw antwoord is een zwaktebod. Daarmee koopt u weer wat tijd. We gaan dezelfde weg op als in het debat over het Energiepact. Uw regering was hopeloos verdeeld en het duurde maanden voor u tot een akkoord kwam. Achteraf is gebleken dat de verschillende meerderheidspartijen toch nog op een verschillende golflengte zaten.

We hebben de verantwoordelijkheid gegeven aan de verpakkingsindustrie. De heer Vandaele heeft commentaar gegeven op een krantenartikel, en ik veronderstel dat u daarnet daarop alludeerde. Het is in ieder geval duidelijk dat de Vlaamse Regering de touwtjes in handen moet nemen en daarover zo vlug mogelijk tot een akkoord moet komen.

De heer Sanctorum heeft het woord.

De belangrijkste conclusie van vandaag lijkt mij toch dat elke politieke partij in dit parlement het plan ontoereikend vindt.

Minister-president, ik heb wel begrip voor enige koudwatervrees, en dit zijn lastige beslissingen. Het begint nu wel heel lang te duren. We kennen alle politieke standpunten en we kennen het standpunt van de verpakkingssector zelf. We hebben zelfs zicht op het maatschappelijk draagvlak, want ook daar zijn studies over uitgevoerd. Alle elementen liggen dus op tafel om nu eindelijk de knoop door te hakken. Ik hoop dat u de garantie kunt geven dat er voor de zomer duidelijkheid zal komen voor elke burger.

De heer Nevens heeft het woord.

Voor onze fractie is het duidelijk: als je een plan wil kelderen, moet je ermee naar de pers stappen. Dan is het probleem van de baan. (Opmerkingen )

In dezen willen wij onze verantwoordelijkheid opnemen en wensen we dat de producentenverantwoordelijkheid maximaal is. Dat zeggen we al van bij de aanvang van dit debat: niet voor 40 procent, maar voor de volle 100. Wie volgens ons de verantwoordelijkheid in dezen moet opnemen, zijn de producenten. We hopen dus dat ze de kans krijgen om een waterdicht plan voor te leggen.

Zo’n plan is gestoeld op draagvlak. Zo’n plan toont engagement. Het is becijferd. Het is een plan waarmee we weten wie welke kosten moet dragen in de strijd tegen zwerfvuil. Collega’s, ik vraag dat we deze Vlaamse Regering haar werk laten doen, dat de ministers in dezen alle pro’s en contra’s naast elkaar zetten, dat ze de producenten overtuigen van de nood aan een goed plan dat slaagkans biedt en ervoor zorgt dat de zwerfvuilproblematiek voor honderd procent kan worden aangepakt.

Ik sluit aan bij de laatste spreker. Ik ben totaal verrast dat een aantal mensen nu al kunnen zeggen: ‘Ook al hebben we het plan niet gelezen, toch gaan we ervan uit dat het niet voldoende is. We baseren ons daarvoor op een krantenartikel.’ Dat is niet mijn stijl. Het is maar de vraag of de heer Vandaele beschikte over de laatste voorstellen. Naar mijn aanvoelen was dat helemaal niet zo. (Opmerkingen)

Helemaal niet zo. (Opmerkingen)

Ik heb u gezegd dat er gesprekken gevoerd zijn met de sector. Ik heb aan de sector duidelijk gemaakt dat hun eerste voorstellen voor mij onvoldoende waren: niet voldoende gekwantificeerd, niet voldoende ambitieus en niet voldoende afdwingbaar. De sector heeft dat begrepen en is gekomen met nieuwe voorstellen. Ik ga vandaag niet zeggen dat die voorstellen niet voldoen; ik ga ook niet zeggen dat ze wel voldoen. Daar moet nog aan worden gewerkt. Daar moet aan worden bijgeschaafd.

Laat één zaak duidelijk zijn, collega’s, over oppositie en meerderheid heen: deze regering wil met een ambitieus plan komen, een plan van aanpak van verpakkingsafval, een plan van aanpak van zwerfvuil. Collega Meuleman, blik en pet is daar slechts een deel van: ongeveer 40 procent in volume, 20 procent in gewicht en 5 procent in aantal. (Opmerkingen van Elisabeth Meuleman)

Ja, maar u moet dan ook de juiste cijfers gebruiken. Zwerfvuil vergt een omvattender aanpak dan alleen die van blik en pet. Dat wil ik heel duidelijk maken. We gaan dus voor een omvattend plan. Daarin zullen veel verantwoordelijkheden moeten worden genomen. In de eerste plaats zullen de producenten en de verpakkingssector hun verantwoordelijkheid nemen. Dat is één.

Twee, de consument moet ook verantwoordelijkheid nemen. Drie, er moet handhaving komen ten opzichte van die consumenten die dat niet doen. Waarom zijn er landen zonder zwerfvuil? Waarom gooien de Zwitsers al decennialang geen vuil op de grond? Waarom gebeurt dat niet in Singapore? Waarom gedragen mensen zich verantwoordelijk en vullen ze thuis de blauwe zak terwijl ze buitenshuis hun sigarettenpeuken, kauwgom en blikjes droppen op de grond? Waarom laten ze tot hele tenten na op popfestivals? Hoe komt het dat mensen die doordrongen zouden moeten zijn van milieubewustzijn, zich op die manier onverantwoord gedragen? Ook de consument moet zijn verantwoordelijkheid nemen en er moet handhaving komen. (Applaus bij de N-VA)

Deze Vlaamse Regering – wees gerust, collega’s, ze heeft dat bewezen in het verleden met alle dossiers – zal haar verantwoordelijkheid nemen. We hebben nu een voorstel van de sector. We hebben dit nog niet besproken. Nog eens, ik ben verbaasd dat sommigen op basis van krantenartikelen kunnen zeggen: ‘Dit gaat niet ver genoeg.’ Toch hoor ik dat het verder gaat dan Noorwegen en dergelijke. Laat ons dat grondig bekijken. Laat ons zorgen dat de zaken afdwingbaar zijn. Laten we komen tot een ambitieus omvattend plan. Dat is de wens van de regering.

Wat ik niet zal doen, en ik waardeer al uw pogingen, dat is mij op een timing vast laten pinnen. We gaan dat niet doen. We gaan dit dossier op een uitgebalanceerde manier bespreken met alle facetten eraan verbonden. We gaan dat grondig aanpakken.

We gaan, collega De Vroe, uiteraard aandacht hebben voor innovatie, voor bioafbreekbaarheid. Dat is evident. We hebben dat meegegeven, onmiddellijk in de gesprekken met de sector. Ook op dat vlak kan en zal er heel wat gebeuren.

We gaan zeer ambitieus zijn, collega’s, laat daar geen twijfel over bestaan. Er moet een ambitieus plan van aanpak komen, een omvattend plan van aanpak. We hebben een voorstel op de tafel dat nog moet worden besproken. Er liggen andere voorstellen op tafel. Wel, we gaan op het gepaste moment, nadat we alle zaken bekeken hebben, aangevuld waar nodig, gewijzigd waar het moet, de zaken bespreken en tot een beslissing komen, met de bedoeling een ambitieus plan te hebben om het afval, zwerfvuil en verpakkingsafval omvattend aan te pakken.

Ik stel vast dat er twee N-VA’s zijn: een N-VA die het plan van de sector verdedigt en een andere N-VA die vindt dat dat plan blijk geeft van een stuitend gebrek aan ambitie en dat de sector helemaal niet streng is voor zichzelf. Minister-president, u kunt die twee N-VA’s niet eens met elkaar verzoenen, laat staan dat u met uw coalitiepartners tot een duidelijk afvalplan kunt komen. Dit is een bijzonder grote flater.

Ik stel voor dat u probeert naarstig verder te werken en dat u zeer snel het verpakkingsplan op de agenda van de Vlaamse Regering zet. Ik stel voor dat u de kant kiest van de lokale besturen, die zich steeds meer aansluiten bij de Statiegeldalliantie. Zo kiezen ze er op de Gentse Feesten voor om geen wegwerpbekers meer toe te laten en te werken met gerecycleerde bekers. Ik stel voor dat u de kant kiest van al die vrijwilligers die op pad gaan om het zwerfvuil op te ruimen en die het beu zijn dat er nog zoveel zwerfvuil in onze straten ligt. Ik stel voor dat u niet de kant kiest van de sector, die met een plan komt dat een stuitend gebrek aan ambitie vertoont en dat een rem zet op een ambitieus plan.

Minister-president, ik wil me niet moeien in een andere keuken, maar ik vind het nogal pijnlijk ten opzichte van collega Vandaele, die zijn dossiers heel goed beheerst, dat u hem wat in twijfel trekt. U voelt toch aan uw ellebogen dat bij alle partijen, ook bij de meerderheidspartijen met uitzondering van de N-VA, de druk wordt verhoogd. Zelfs Open Vld is tot een voortschrijdend inzicht gekomen, wat me enorm veel plezier doet.

Men neemt het hier niet meer, de opmerkingen dat eraan gewerkt wordt en dat u zich niet laat vastpinnen op een timing en dat u de plannen nog eens zult bekijken. Dat wordt hier nu al maanden gezegd. Onze fractie heeft concrete voorstellen gedaan, die weggestemd werden. Die voorstellen zijn er. Doe er iets mee. Zorg ervoor dat we deze problematiek op korte termijn kunnen aanpakken. Ik herhaal wat ik bij het begin zei: elke minuut dat we het niet doen, verdwijnt er heel wat plastic en ander afval in de zeeën. Dat is onze verantwoordelijkheid, minister-president, en dat is in de eerste plaats ook de verantwoordelijkheid van uw regering.

Dank u wel, minister-president. Onze partij gelooft inderdaad voor 100 procent in de innovatieve kant van onze Vlaamse bedrijven. Voor onze partij is het ook van zeer groot belang dat er zeer goed rekening gehouden wordt met ons leefmilieu. Milieu is ons dierbaar. Wat dat betreft wil ik toch nog heel duidelijk stellen dat het voor onze partij ook niet meer kan dat er producten op de markt komen met verpakkingen die de dag van vandaag niet meer recycleerbaar zijn. Alle verpakkingen die op de markt komen, moeten recycleerbaar zijn. Ik wil u daar toch bijkomende aandacht voor vragen. 

Als we dingen willen verbeteren, moeten we erop toezien dat die verbeteringen ook effectief ecologischer zijn. Zo is het vervangen van plastic zakjes door papieren zakjes niet altijd een goede zaak op ecologisch vlak.

Minister-president, ik vraag u dus om het dossier grondig op te volgen, om ambitieus te zijn, om de lat hoger te leggen en om effectief in dialoog te gaan met de sector, om hopelijk tot een akkoord te komen met de sector, maar als dat niet lukt, om ambitieuze doelstellingen op te leggen.

De actuele vragen zijn afgehandeld.