Erken de droogte als algemene ramp: verzekering past voor barsten in muren

Een gapende scheur in uw muur? Dan is de kans groot dat uw huis op een oude laag Vlaamse klei staat. Klei is een ‘plastische bodem’, zoals dat heet. Ze neemt veel water op. Als dat water verdwijnt, door langdurige droogte bijvoorbeeld, krimpt de klei. Als het water terugkeert, zwelt ze opnieuw. Die schommelingen maken dat de bodem onder je huis zich grillig kan gaan ‘zetten’, met mogelijke verzakkingen, barsten en scheuren als gevolg.
 
Oude (‘tertiaire’) kleibodems vind je in het zuiden van West en Oost-Vlaanderen, doorlopend naar Henegouwen en het Pajottenland (de Kortrijkse formatie) en in een strook tussen het Waasland en Limburg (de Boomse formatie) (zie kaartje).
 
Een stilaan radeloze man uit Zwevegem toonde op het VTM-nieuws en in Het Laatste Nieuws de schade aan zijn woning die van 1980 dateert. De schade liet zich voor het eerst voelen in 2017, ook een droge zomer, en kondigde zich met heuse knallen aan. Dit jaar heeft hij weer prijs. ‘Door verzakking kan ik de deuren niet meer sluiten’.
 
Het is geen alleenstaand geval. In december van 2018 kraakten de oude pastorij van Sint-Eloois-Winkel en zes omliggende huizen in hun voegen, ook dat werd aan de droogte toegeschreven. De zomer van 2017 bracht in de West-Vlaamse polderdorpen Kaaskerke en Oostkerke aan verschillende woningen ernstige schade toe.
 
Ook buurlanden Frankrijk en Nederland kampen ermee. In de gemeente Zevenaar, in de Nederlandse provincie Gelderland, kregen tweehonderd inwoners met een ‘inklinkende bodem’ onder hun woonst te maken. Wegens de lage waterstand, luidde de diagnose.
 
‘We zullen het door terugkerende droge periodes steeds vaker meemaken’, waarschuwt ingenieur Jan Maertens. De funderingsspecialist en voormalig docent aan de KU Leuven heeft weet van tientallen gevallen. Dit jaar is het door de droge winter, waarin de grondwaterreserves amper aangevuld werden, nog erger, volgens hem.
 
Het bouwadvies luidt: laat een goede sondering uitvoeren en leg de fundering minstens tot anderhalve meter diep.
 
En, opmerkelijk: let op met grote bomen vlak bij je constructie. ‘Bomen, zeker populieren en wilgen, zuigen enorm veel water op en drogen zo ook de bodem uit’, zegt Maertens. ‘Plant ze ver genoeg van uw gevel, de vuistregel is even ver als ze groot worden, liefst nog verder.’
 
Moet wie een boom te kortbij heeft staan ijlings aan het rooien slaan? ‘Het kan soms een noodzakelijke ingreep zijn’, zegt Maertens, ‘maar tegelijk moet u weten dat bomen verwijderen op zijn beurt een uitzetting van de bodem kan veroorzaken, met mogelijk nog grotere schade als gevolg.’ Zelfs snoeien kan de waterspiegel beïnvloeden in de zomer. De wortels inkorten vergoot dan weer de kans dat een boom omvervalt bij hevige wind.
Waar Vlaamse klei verdroogt, barsten huizen
Een maisveld in Moerbeke: compleet uitgedroogd. Foto: Patrick Post/hh
 
Sommige scheuren kan u met wat verf of pleister wegwerken (al zullen ze terugkomen). Barsten die de stabiliteit in het gedrang brengen, moet je grondig aanpakken. De fundering laten versterken of verdiepen kost een aardige bom duiten, al gauw tienduizend euro en meer.
 
Dan is er slecht nieuws voor de gedupeerden: de brandverzekering dekt dergelijke schade aan woningen niet. ‘Schade door grondverzakkingen wel, maar dan moet het om grote volumes gaan’, zegt Peter Wiels van de federatie van verzekeraars, Assuralia. Wie het daar niet mee eens is, kan een expert in de arm nemen en zijn verzekeraar, al dan niet via de rechtbank op andere gedachten proberen te brengen.
 
Jan Maertens, die af en toe ook als gerechtelijke expert optreedt, vindt dat dit fenomeen dringend herbekeken moet worden. ‘Rechters oordelen verschillend in dit soort gevallen. Daar zou meer een lijn in moeten komen, een omvattende studie is welkom. De overheid moet schade door droogte echt als een natuurramp beschouwen.’