Vraag om uitleg over de aanstellingsprocedure van gouverneurs

De heer Vaneeckhout heeft het woord.

Minister, een tweetal weken geleden kregen we het blijde nieuws dat er een regeerakkoord was, waar we allemaal al enige tijd naar uitkeken, maar nog geen 24 uur daarna kwamen er kleine artikels vrij in de pers – we weten zelf niet waar ze vandaan komen, misschien u of anderen wel – waarbij het nieuws begon door te sijpelen dat in vermeende, beruchte Atomaschriftjes opgenomen zou zijn dat de procedure die vorige legislatuur werd uitgewerkt voor de aanstelling van de provinciegouverneurs, op de schop zou gaan.

De regering-Bourgeois heeft de afgelopen legislatuur werk gemaakt van een objectieve selectieprocedure en op die manier geprobeerd komaf te maken met de politieke benoemingen van de gouverneurs. Die procedure bleek niet helemaal waterdicht – en dat is zacht uitgedrukt – toen in Oost-Vlaanderen Jan Briers met pensioen ging als gouverneur, maar men er helaas niet in slaagde om een opvolger te benoemen conform de procedure, met als gevolg dat de provincie al bijna een jaar zonder volwaardige gouverneur zit. Dat is toch niet een van de zaken waar de vorige regering het allerfierst op moet zijn. De toenmalige minister heeft hier in de commissievergadering van 12 maart meegegeven dat dit te wijten was aan het feit dat een van de drie coalitiepartners dwars lag. We kunnen vandaag vaststellen dat de coalitiepartners in deze regering dezelfde zijn als in de vorige legislatuur. We zijn uiteraard wel benieuwd. Het nieuws in de pers wekt bij ons wantrouwen op. Het zal u niet verbazen dat wij tijdens de voorbije legislatuur voorstander waren en nu ook voorstander zijn van een objectieve procedure. We hebben dus een aantal vragen om te kijken hoe we hiermee verder gaan.

Zijn de geruchten correct, is wat we in de pers gelezen hebben correct? Zal er werk gemaakt worden van een ander type procedure? Gaan we terug naar de periode voor de objectieve selectieprocedure? Indien dat het geval zou zijn, wat is de impact op de lopende aanstelling van de nieuwe gouverneur in Oost-Vlaanderen? Hoe staat het met die procedure? Wanneer verwacht u dat Oost-Vlaanderen eindelijk opnieuw een volwaardige gouverneur zal hebben? 

De heer De Loor heeft het woord.

Minister, ik moet eerlijk toegeven dat ik lang gewacht heb en lang getwijfeld heb om deze vraag te stellen, omdat het uw eerste week is. Ik dacht dat u waarschijnlijk heel veel vragen over u heen zou krijgen, maar ik vind ze toch belangrijk genoeg om ze in te dienen, omdat we als Oost-Vlamingen toch al meer dan een jaar wachten op een nieuwe gouverneur. Collega Vaneeckhout heeft het ook gezegd: ik denk dat de Vlaamse Regering op 26 oktober 2018 de eerste keer besproken heeft dat er een beslissing genomen moest worden. Maar tot op heden is die beslissing uitgebleven. Er was in de vorige legislatuur – in feite dateert het al van twee legislaturen geleden – de vraag om provinciegouverneurs niet meer politiek te benoemen, maar wel om een objectieve selectieprocedure uit de grond te stampen, die tegelijkertijd objectief en transparant is. Maar toen die procedure voor de eerste keer toegepast werd op de vervanging van gouverneur Briers, bleek dat dat toch niet van een leien dakje liep. Het ging dan ook mis. Onder andere de resultaten van de assessment voor de benoeming werden gelekt in de krant, en dat resulteerde in een politieke patstelling die tot op de dag van vandaag duurt. Collega Vaneeckhout heeft gezegd dat er geen volwaardige gouverneur is, maar ik wil hier toch onderstrepen dat de arrondissementscommissaris die momenteel waarnemend gouverneur is, de heer De Tollenaere, zich perfect van zijn taak kwijt.

Hoewel er in het Vlaams regeerakkoord met geen woord gerept wordt over het aanpassen van de selectieprocedure voor de benoeming van de gouverneurs, werd in de pers toch gewag gemaakt van het op de schop gaan van die procedure. Het is niet in de eerste de beste krant, het is in De Tijd dat we konden lezen dat er opnieuw gekozen zou worden voor politieke benoemingen.

Vandaar ook mijn vragen, minister. Wat is de stand van zaken in de procedure voor de benoeming van de Oost-Vlaamse provinciegouverneur?

Zal de Vlaamse Regering zich aan de huidige selectieprocedure houden, zowel wat deze aanstelling betreft als wat toekomstige aanstellingen betreft? Zo ja, werd er in het kader van de aanstelling van de Oost-Vlaamse gouverneur reeds een beslissing genomen? Zo neen, waarom is dat nog niet gebeurd?

De huidige objectieve selectieprocedure gebeurde op basis van een assessment. Ik had daar graag ook de voorlopige kostprijs van gekend, minister.

En tot slot: welke volgende stappen zullen u en de Vlaamse Regering nemen in dit dossier? Welke timing stelt u zelf voorop?

Minister Somers heeft het woord.

Mijnheer De Loor, ik ben blij dat u als goede socialist De Tijd leest. U begon heel verstandig, en ik was tevreden toen u zei dat u twijfelde om die vraag te stellen omdat ik nog maar een week minister ben. Het dossier van de provinciegouverneur is niet eenvoudig, want anders was er al lang een provinciegouverneur geweest. Het is een complex dossier, ook vanuit juridisch perspectief. Daarom wik ik mijn woorden, omdat zo'n dossier een juridische dimensie en ook altijd partners heeft.

Het regeerakkoord over de rol van de gouverneur stipuleert dat de functie van provinciegouverneur steeds meer zal evolueren, naast de uitvoering van zijn federale taken, naar een actieve verbindings- en verzoeningsrol tussen de gemeenten en de Vlaamse overheidsdiensten die actief zijn in de provincie. Dat is een citaat uit ons regeerakkoord. We gaan daarover verder reflecteren.

Ik zal u een beetje teleurstellen met mijn antwoord, maar ik reken ook op uw begrip. Ik zal de komende dagen en weken aangrijpen om me dit dossier, ook juridisch, heel grondig eigen te maken en na te gaan wat de verdere stappen zijn om snel tot een door de Vlaamse Regering gedragen beslissing omtrent de aanstelling te kunnen komen. Vanzelfsprekend zal ik hier in de komende weken of maanden op terugkomen. Maar ik wil me eerst dit dossier, ook de juridische dimensie, goed eigen maken vooraleer daar uitspraken over te doen, uit respect voor iedereen die bij die procedure is betrokken. Dan zal ik in de schoot van de regering proberen te komen tot een doorbraak in dit dossier.

Ik begrijp al uw vragen en al uw pogingen om mij nu al uit mijn kot te lokken, maar ik zal dat niet doen. Ik ben zelf jurist van opleiding. Ik wil eerst het juridische dossier goed kennen, goed begrijpen en goed instuderen en dan een positie bepalen.

Mijnheer De Loor, u hebt ook naar een prijs gevraagd, en die kan ik u wel geven. De kosten voor het voeren van de procedure bedroeg 69.452 euro. Dat is een goede socialistische prijs.

De heer Vaneeckhout heeft het woord.

Minister, uw antwoord was helaas wat ik had gevreesd. Ik heb niet lang nagedacht of ik deze vraag zou stellen, omdat ik dacht dat een minister met de bagage die u hebt, zich in een vraag over het al dan niet hanteren van objectieve procedures, zelfs in een week tijd kan inwerken.

Minister, uw antwoord stelt me daarom teleur, niet op het vlak van Oost-Vlaanderen. Ik begrijp dat dat ondertussen een complexe juridische casus is en dat u goed wilt afwegen hoe u daarmee verder moet gaan. Maar tijdens deze legislatuur komt er minstens nog een vervanging van een gouverneur. Daarover staat er niks in het regeerakkoord. Het lijkt me niet zo'n moeilijke vraag om op dit moment te beantwoorden. Bent u van plan en is de Vlaamse Regering van plan om het pad van de objectieve procedures te verlaten?

Dat is een zeer eenvoudige vraag. Ik heb vandaag geen complexere vraag willen stellen omdat ik u alle tijd wil geven. Daarom hoop ik dat u in uw bijkomend antwoord hierop nog kunt antwoorden. Dat lijkt me de meest fundamentele vraag over hoe uzelf en de Vlaamse Regering hiernaar kijken.

De heer De Loor heeft het woord.

Minister, ik blijf op mijn honger zitten. Collega Vaneeckhout en ikzelf hebben een aantal vragen gesteld naar aanleiding van uitlatingen. Als minister bent u de Oost-Vlamingen en de Vlamingen een antwoord schuldig. Op den duur vrees ik ook voor procedures. Van de kandidaten die hebben deelgenomen, zijn er vijftien geschikt bevonden. Zij kunnen zich naar de Raad van State begeven wegens het stilzitten van de Vlaamse Regering.

De hoofdvraag blijft natuurlijk: zal de Vlaamse Regering vasthouden aan de objectieve en transparante procedure die in het verleden is uitgewerkt? Of wordt er afgestapt, zoals we in De Tijd hebben kunnen lezen, van die objectieve procedure? Gaat u dan terug naar de tijd van de politieke benoemingen? Daarop krijgen we toch graag een antwoord, omdat u daarop nu al kunt antwoorden, los van het dossier van de Oost-Vlaamse gouverneur.

Voor de rest wordt het ook tijd dat daar een doorbraak in komt. Ons is het vooral te doen om de vraag of de objectieve procedure gehandhaafd blijft of niet. Wat gaat de Vlaamse Regering daarmee doen?

Minister Somers heeft het woord.

Ik begrijp dat u op uw honger blijft zitten. Jullie zijn redelijke mensen en begrijpen dat iemand die pas in functie is, toch wat meer tijd nodig heeft om moeilijke, complexe dossiers te bestuderen.

Mijnheer De Loor, u vreest procedures. Dat is net de reden waarom ik eerst het dossier grondig wil bestuderen en me wil inwerken voor ik welke uitspraak dan ook daarover doe. U vraagt om vast te houden aan de bestaande objectieve procedure. Objectiviteit kun je op verschillende manieren invullen. Uw vraag is heel concreet: houdt u vast aan de bestaande procedure?

Net omdat er zich binnen die bestaande procedure een probleem voordoet, wil ik eerst het dossier grondig instuderen om daar zinvol op te antwoorden. Ik wil weten hoe dat juist in elkaar zit. Ik wil daarin geen juridische fouten maken. Elke uitspraak die men doet in zo'n dossier, kan gevolgen hebben, ook op juridisch vlak. Ik wil dus eerst weten waar ik sta alvorens ik verderga. Ik zou van grote onzorgvuldigheid getuigen, mocht ik daar niet op die manier mee omgaan.

Nogmaals, ik ben een week bezig. Ik zal een paar weken nodig hebben, en dan kunt u mij daarover elke vraag stellen die u wenst en ik zal die met de grootst mogelijke openheid beantwoorden.

De heer Vaneeckhout heeft het woord.

Minister, ik heb alle begrip voor het feit dat u meer tijd nodig hebt. Ik zal niet enkel dit type van vragen stellen, ik denk dat het ook belangrijk is voor het parlement dat we het over andere dingen hebben en niet alleen over postjes, maar ik wil toch ook deze vraag stellen. Ik doe dat als een redelijk mens maar tegelijk als iemand die hier nog maar heel recent zit en dit toch wel heel merkwaardig vindt. Voor mij is dit echt iets waar ik met open mond naar kijk.

Ik denk dat ik niet zo’n moeilijke vraag heb gesteld: bent u als minister en is de Vlaamse Regering voorstander van een objectieve procedure voor de aanduiding van een provinciegouverneur? Daar is een heel eenvoudig antwoord op te geven, namelijk ‘ja, eventueel willen we de huidige procedure herbekijken’, maar dat doet u niet. Dat geeft mij het zeer merkwaardig gevoel dat die procedure inderdaad fundamenteel ter discussie staat. Ik denk dat op 26 mei de kiezer een bepaald signaal aan de politiek heeft gegeven door net afkeer te tonen van dit type politiek.

Ik hoop oprecht, en ik kijk uit naar het antwoord over enkele weken, dat transparanter zal zijn, dat u geen stap terugzet. Ik kan erin komen dat in de politiek alles traag gaat, maar ik zou niet kunnen volgen dat er een stap achteruit wordt gezet. De aanduiding voor een belangrijke functie van provinciegouverneur waarvan wij allemaal willen dat het iemand is die excelleert in die functie, moet op een objectieve manier gebeuren en niet via postjespolitiek en politieke benoemingen. Ik wil oproepen om die bezorgdheid mee te nemen naar de tafel van de Vlaamse Regering en los van de oplossing voor de Oost-Vlaamse kwestie te blijven kiezen voor objectieve procedures voor de aanduiding van die mensen.

De heer De Loor heeft het woord.

Minister, het valt me inderdaad ook op dat u geen duidelijke uitspraken wilt doen over de vraag of de objectieve procedure en de transparantie in de toekomst behouden blijven, los van het Oost-Vlaamse dossier. Dat valt me op en maakt me ook een beetje bevreesd.

In de procedure die nu loopt, is ook een rol weggelegd voor dit parlement en voor de commissie. Ik hoop dat wij die rol zullen kunnen spelen in het dossier over de aanstelling van de Oost-Vlaamse provinciegouverneur.

Dit dossier is eerder al aan bod gekomen in de plenaire vergadering en in een aantal commissievergaderingen uit het verleden. Ik zal dit verder blijven opvolgen, want ik wil niet dat we worden teruggekatapulteerd naar het verleden.

De vragen om uitleg zijn afgehandeld.