De voorzitter
– Een aantal sprekers nemen mogelijk deel via videoconferentie.
De heer D’Haese heeft het woord.
Jos D'Haese (PVDA)
Op 20 december 2022 kondigde 3M aan dat ze willen stoppen met de productie en het gebruik van poly- en perfluoralkylstoffen (PFAS) tegen eind 2025. Er hingen hen net iets te veel rechtszaken boven het hoofd om daar nog mee verder te gaan. Ik heb een paar vragen over de concrete impact daarvan op de case in Zwijndrecht.
Minister, hebt u gegevens over wat de beslissing betekent voor de toekomst van de 3M-fabriek in Zwijndrecht en voor de werkgelegenheid op de site?
Hoeveel procent van de activiteiten van de 3M-fabriek in Zwijndrecht is PFAS-productie of PFAS-gerelateerde productie?
Zeer belangrijk: heeft deze beslissing gevolgen voor de betalingen die 3M nog moet doen voor de saneringen op en rond haar site in Zwijndrecht?
Als de PFAS-productie op 3M afgebouwd wordt, is er dan de garantie dat 3M de waterzuiveringsinstallatie van 115 miljoen euro nog effectief zal bouwen, dat dat geld daarvoor gereserveerd blijft?
Hebt u er zicht op of 3M vandaag nog alternatieven voor PFAS produceert zoals GenX? En of ze daarmee willen doorgaan, ook na 2025?
Minister, hebt u er zicht op of men op de site van 3M in Zwijndrecht zal doorgaan met de productie van fluorelastomeren, waarbij ultrakorteketen-PFAS vrijkomen? Plant u om in de toekomst te controleren op de lozingen van ultrakorte ketens als trifluorazijnzuur (TFA) en Perfluoropropionic acid (PFPrA)?
De voorzitter
Minister Demir heeft het woord.
Minister Zuhal Demir
Wij hebben bij 3M navraag gedaan over hun toekomstplannen voor de site in Zwijndrecht. 3M gaf aan hier nog geen uitsluitsel over te kunnen geven. Wij blijven de toestand natuurlijk opvolgen en we gaan proactief na hoe verdere financiële zekerheden voor de sanering gevraagd moeten worden indien dat nodig zou zijn. U weet dat de saneringsovereenkomst voor wat betreft bodemsanering niet beperkt was.
Volgens onze informatie betreft de PFAS-productie ongeveer de helft van de productie voor de fabriek in Zwijndrecht.
De beslissing heeft geen gevolgen voor de saneringsplicht van 3M en voor de kosten die 3M zal moeten dragen voor de bodemonderzoeken en de bodemsaneringen op en rond de site. De saneringsovereenkomst die op 6 juli van vorig jaar werd afgesloten tussen de Vlaamse overheid en 3M bepaalt dat 3M een financiële zekerheid van 250 miljoen euro moet stellen voor het uitvoeren van de prioritaire acties met betrekking tot de bodemsanering. Dat is intussen ook gebeurd. De kosten die 3M moet dragen voor bodemsanering zijn echter uitdrukkelijk niet beperkt tot dit krediet. Gelet op een eventueel sluitingsrisico van 3M, zullen we op grond van artikel 12 van het Vlaams reglement betreffende de bodemsanering (VLAREBO) bijkomende financiële zekerheden eisen voor nieuw in te dienen bodemsaneringsprojecten indien zou blijken dat 250 miljoen euro niet zou volstaan om het volledige door 3M verontreinigde gebied te saneren.
Het plaatsen van een nieuwe waterzuiveringsinstallatie was een prioriteit in de onderhandelingen met 3M. Daarom voorziet de saneringsovereenkomst een uitdrukkelijke clausule waarin 3M zich verbindt tot de bouw en exploitatie van de nieuwe waterzuiveringsinstallatie. 3M heeft zich in artikel 2, derde onderdeel van de saneringsovereenkomst van 6 juli verbonden tot het bouwen van de desbetreffende waterzuiveringsinstallatie voor 115 miljoen euro. 3M zal deze waterzuiveringsinstallatie sowieso nodig hebben om te voldoen aan de maatregelen die ze moeten nemen ter bescherming en zuivering van de Palingbeek, zoals opgelegd door de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) in augustus 2022.
Tijdens de laatste contacten met het kabinet en de OVAM heeft 3M geen enkele indicatie gegeven dat zij haar verplichtingen uit de saneringsovereenkomst niet zou nakomen en dus de nieuwe waterzuiveringinstallatie niet zal bouwen en exploiteren. Het niet bouwen van de beloofde waterzuiveringsinstallatie is dus geen optie. In dergelijk onwaarschijnlijk scenario zullen we zonder enig verwijl de stap naar de kortgedingrechter zetten om de uitvoering van de saneringsovereenkomst, en dus de installatie van de nieuwe waterzuiveringsinstallatie, te eisen.
Collega D’Haese, GenX is een PFAS en geen alternatief voor PFAS. Daarnaast: 3M produceert geen GenX, noch komt GenX voor in het productieproces aangezien het een gepatenteerd product van de concurrent is.
Volgens de persmededeling van 3M zal alle PFAS-productie stopgezet worden tegen eind 2025. Zoals gezegd heeft 3M nog niet aangegeven welke productieprocessen precies worden stopgezet en welke activiteiten in de plaats kunnen komen. Vanaf het moment dat ik over die informatie beschik, zal ik jullie dat ook overmaken.
Dan kom ik aan uw laatste vraag. Ik wil benadrukken dat de omgevingsinspectie autonoom en zelfstandig handhaaft. Ik plan dus geen individuele inspectiewerkzaamheden van de afdeling Handhaving. Desalniettemin denk ik dat er geen onduidelijkheid bestaat over mijn wens om gericht en accuraat te handhaven.
Volgens de persmededeling van 3M zal alle PFAS-productie stopgezet worden tegen eind 2025. Eveneens zullen PFAS niet langer gebruikt worden in producten van 3M. Dit lijkt dus ook te impliceren dat de productie van fluorelastomeren, waarbij PFAS vrijkomen, stopgezet zal worden. 3M kon na haar persmededeling nog geen details geven over de impact op de site van Zwijndrecht. Maar ik zal te gepasten tijde een lijst vragen van productieprocessen die worden stopgezet. Ik zal die informatie ook delen met jullie.
TFA en PFPrA vallen echter ook onder PFAS. We gaan ervan uit dat die dus ook uitgefaseerd zullen worden. Voor de ultrakorte ketens TFA en PFPrA ontwikkelen 3M en de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO) gezamenlijk een meetmethodiek om deze stoffen te kunnen meten.
De afdeling Handhaving van het Departement Omgeving volgt ook de lozing van het afvalwater van 3M van dichtbij. Hier worden momenteel quasi geen korteketen-PFAS meer geloosd via het afvalwater dat afkomstig is van de productieprocessen. De korteketen-PFAS die in het afvalwater aanwezig zijn, zijn afkomstig van de grondsanering. 3M heeft hier momenteel geen vergunning voor en daar is een pv voor opgesteld. 3M is echter geboden om de grondwatersanering verder te zetten. Het mag immers niet zijn dat zij enige administratieve tekortkoming aanhaalt om haar grondwatersanering stop te zetten. 3M bereidt momenteel een aanvraag voor om lozingsnormen voor deze korteketen-PFAS te bekomen.
De voorzitter
De heer D’Haese heeft het woord.
Jos D'Haese (PVDA)
Minister, met niet heel veel duidelijkheid begrijp ik dat 3M een timing gegeven heeft tegen wanneer zij een plan gaan geven. Dat is natuurlijk echt wel relevant voor als we proberen om een beetje op te volgen hoe het daar gaat.
Minister, u zei dat u bijkomende financiële zekerheden zou eisen voor alle kosten die moeten gebeuren voor de sanering in Zwijndrecht in het geval van een faillissement. Als 3M failliet zou gaan of als de site van Zwijndrecht volledig gesloten zou worden, kunnen zij dan daarna niet meer aangesproken worden voor het betalen van bijvoorbeeld de sanering in Zwijndrecht als die nog een tijdje zou aanslepen, wat ik verwacht? Omdat u net zei dat we dan op voorhand al meer financiële middelen moeten vragen. Of kan dat nog via het moederbedrijf verhaald worden?
De voorzitter
Mevrouw Schauvliege heeft het woord.
Mieke Schauvliege (Groen)
Toen ik las over de aankondiging van de stopzetting van de PFAS-productie van 3M had ik precies een déjà vu want dat is natuurlijk ook wat 3M gedaan heeft met perfluoroctaansulfonaat (PFOS). Nadien zijn we een beetje in slaap gesukkeld in Vlaanderen. Minister, ik wil vragen om niet alleen na te gaan bij 3M hoe het zit met de uitfasering van de PFAS-productie, maar ook om zicht te krijgen op welke productie men zal overschakelen en om die processen heel nauwgezet op te volgen zodanig dat we door de vervangproducten die nu mogelijk geproduceerd zullen worden, niet van de regen in de drop komen. Minister, we vragen om dat zeer strikt op te volgen zodanig dat het bericht dat de PFAS-productie in 3M stopt ook wel degelijk een positief bericht blijft.
De voorzitter
Minister Demir heeft het woord.
Minister Zuhal Demir
Collega D’Haese, we gaan dus inderdaad op voorhand al bijkomende financiële zekerheden vragen. We kunnen dat ook doen op basis van het artikel waar ik naar verwees. We zullen ook de moedervennootschap bij de nieuwe bodemsaneringsprojecten aanspreken. We zullen dat steeds gezamenlijk doen zoals we dat ook bij de saneringsovereenkomsten hebben gedaan.
De voorzitter
De heer D’Haese heeft het woord.
Jos D'Haese (PVDA)
Dit volstaat, dank u wel.
De voorzitter
De vraag om uitleg is afgehandeld.
