Het Horizon 2020 onderzoeksproject Internet of Food and Farm 2020 (IoF2020, www.iof2020.eu) beoogt de grootschalige toepassing van ‘internet of things’ (IoT) om de competitiviteit en duurzaamheid van de landbouw en voedingssector binnen Europa te verhogen. Een ambitie die gelijkloopt met wat binnen Vlaanderen in 2018 is opgezet in het kader van het ‘jaar van de data in de landbouw’: datagedreven digitale vernieuwingen, met een onmiddellijk potentieel voor boer, verwerker en consument.
Op een modern landbouwbedrijf worden er door verschillende bronnen data gegenereerd. Denk maar aan melkrobots, klimaatregelaars, camera- of gps-gestuurde machines, gewas- en bodemsensoren. Door data met elkaar te linken en er intelligente algoritmes op toe te passen kunnen patronen worden gevonden en voorspellingen en waarschuwingen worden gegenereerd die de landbouwer en veehouder helpen in het beheer van zijn bedrijf.
Het ILVO werkt binnen IoF2020 met twee use cases op het ontwikkelen, testen en demonstreren van internet of things-technologieën in operationele landbouwbedrijven in Vlaanderen en daarbuiten: één in de varkenssector en één in de melkveesector.
Het varken wordt een individueel geval
In de varkenshouderij werken we aan een slim dataverwerkingssysteem dat de klimaatregeling in de stal, het verbruik van water en voeder en de groei van de varkens in de gaten houdt. Deze indicatoren zijn verbonden met elkaar en met de gezondheid van de varkens en hebben een grote impact op de economie van het bedrijf. Via bedrijfsspecifieke alarmdrempels die mee evolueren met de leeftijd van de varkens kan de varkenshouder gewaarschuwd worden als er iets misloopt.
Jarissa Maselyne (ILVO): ”In onze use case ‘Management op het varkensbedrijf’ werken we rond verschillende doelstellingen samen met Porphyrio (BE), Vion (NL), ZLTO (NL) en ISMB (IT). Allereerst willen we bestaande datastromen op een varkensbedrijf samenbrengen op één dashboard. In een latere versie gaan we nog uitbreiden met externe gegevens van het slachthuis en specifiek inzoomen op berengeurpreventie. Bovendien gaan we op het eigen ILVO-proefbedrijf werken rond individuele varkens. In een eerste proeffase staan we al zo ver dat we dieren kunnen identificeren aan de voederbak en drinknippels. Uit deze data, gelinkt aan individuele varkens, konden we die dieren detecteren die op bepaalde dagen minder naar de voederbak of drinkinstallatie kwamen. En daaruit konden we afleiden dat ze gezondheidsproblemen vertoonden met een vertraging in hun groei tot gevolg. Nu werken we ook nog verder aan het automatisch opmeten van individuele gewichten.”
Een laatste luik van de use case is nagaan hoe de consument staat tegenover het gebruik van IoT-technologieën en hun bereidheid tot het betalen van een meerprijs voor andere stalsystemen en meer info over hun varkensvlees. Consumenten krijgen een aantal algemene vragen en moeten dan een keuze maken tussen een aantal stukken varkensvlees met telkens iets andere eigenschappen en prijs. Zo kan gepeild worden naar de perceptie en toegevoegde waarde van geautomatiseerde opvolging van varkens in de ogen van de consument. U kunt hier nog steeds deelnemen aan deze enquête.
Het belangrijkste is dat de varkenshouder het systeem als makkelijk, op basis van veel bestaande data, betaalbaar én met een duidelijke meerwaarde ervaart. Concreet houdt de varkenstoepassing het volgende in: de informatie verkregen uit klimaatregeling in de stal wordt samengebracht met gewichtsgegevens van de varkens en hun voeder- en waterconsumptie. Dankzij het dashboard kan de varkenshouder met slechts enkele muisklikken grafisch het groei- en consumptiepatroon bekijken en ook de voederconversie dagelijks opvolgen. Bovendien zijn er ook waarschuwingsmogelijkheden ingebouwd. Via bv. de smartphone krijgt de varkenshouder onmiddellijk een waarschuwing als bepaalde registratiedata onder of boven de normale waarden liggen en een interventie aangewezen is om zowel het welzijn van de dieren als de productiviteit voor de varkenshouder te garanderen.
Om de toekomst te verzekeren testen de onderzoekspartners ook het gebruik van elektronische oormerken, zodat we de datastromen niet enkel op hokniveau maar ook op individueel varkensniveau kunnen analyseren. ‘Beeld je in welke verandering er in de stal kan gebeuren: je monitort en behandelt één dier in plaats van een heel hok. Dus minder medicatie, veel preciezer en een pak sneller dan dat er zonder slim dashboard kan worden gereageerd!’
Koe, waar ben je?
Niet alleen in de varkenssector zal de integratie van data tot economische opportuniteiten en betrouwbare monitoring van dieren leiden. Ook in de melkveesector worden IoT-technologieën ingezet die een 24/7-positiebepaling van het dier, zowel binnen als buiten, mogelijk maken en die kunnen bijdragen tot een betrouwbare registratie van weidegang. Het is in dit domein dat de tweede use case werkzaam is. De groep is daar volledig Vlaams, met als partners ILVO, Sensolus en Inagro.
In de ‘Monitor voor weidegang’ wordt een gps-tracker rond de hals van de koe gebonden. Wanneer de koe op de weide staat wordt het sensorsignaal opgevangen door het SigFox-netwerk en worden de locatiedata opgeslagen in de cloud. Staat de koe op stal, dan zal via een ingebouwd Bluetooth-signaal in de tracker een lokaal signaal worden opgevangen. Via gebruiksvriendelijke software kan op elk moment van de dag de koe gelokaliseerd worden in duidelijk geïdentificeerde gebieden op een plattegrond. Hierdoor komen er voor de melkveehouder en bij uitbreiding de zuivelindustrie en de autoriteiten betrouwbaar geregistreerde data van weidegang beschikbaar. Dat betekent dat de consumenten zeker kunnen zijn dat hun aangekochte weidemelk echt afkomstig is van grazende koeien.
Zekerheid geeft het ook aan de bevoegde instanties die beweiding opvolgen in het kader van ammoniak-reducerende maatregelen. Voor de melkveehouder biedt dit systeem niet alleen tijdswinst en administratieve vereenvoudiging, maar hij kan heel eenvoudig het graslandmanagement van zijn melkveebedrijf opvolgen. Door koppeling van de locatie en de afgelegde weg van de koe met productie, lactatiestadium en pariteit kunnen deze data bovendien bijdragen tot detectie van problemen op het melkveebedrijf. Tevens kan de sensor snel ingezet worden in andere sectoren van de veeteelt door een heel simpele installatie en de lange autonomie. Zo worden er al stappen ondernomen om de technologie ook te gebruiken bij rundvee en dieren in het wild.
Bewezen meerwaarde
Deze twee door ILVO gecoördineerde IoF2020-use cases maken duidelijk dat data in de landbouwketen voor verschillende partijen een meerwaarde bieden en de interactie tussen de spelers in de keten verbeteren. Het gebruik van data levert voor de veehouder een duidelijk economisch en tijdbesparend voordeel op, zoals we in het project ook bepalen door het opvolgen van kritieke prestatie-indicatoren, maar het verhoogt tevens het dierenwelzijn en de duurzaamheid van de landbouw. Laat het duidelijk zijn: data-gedreven besluitvorming is meer dan ooit aan de orde in de verduurzaming van de landbouw.
Meer informatie over het jaar van de data in de landbouw staat op de website van het Departement Landbouw en Visserij.
