België maakte ten onrechte gebruik van uitzondering om pesticiden op de markt te brengen

In de Europese Unie geldt een verbod op het gebruik en de verkoop van zaden die behandeld zijn met gewasbeschermingsmiddelen (pesticiden) die de neonicotinoïden clothianidine en thiamethoxam bevatten als werkzame stoffen. De reden is dat deze stoffen als schadelijk voor bijen worden beschouwd. Er geldt evenwel een uitzondering voor zaaizaad dat in permanente kassen blijft en dus niet buiten wordt herplant.

België maakte in de herfst van 2018 van de uitzonderingsregeling gebruik om de pesticiden Poncho Beta (van Bayer) en Cruiser 600 FS (van Syngenta) tijdelijk op de markt te brengen om het zaaizaad van suikerbieten te kunnen beschermen. Vier andere pesticiden werden eveneens tijdelijk toegelaten om zaad te kunnen zaaien dat met clothianidine en thiamethoxam is behandeld, namelijk zaaizaad van suikerbieten, wortelen, sla, witlof, roodlof en groenlof (suikerbrood).

Ons land had dat niet mogen doen, zegt het Europees Hof donderdag. Het antwoordt daarmee op prejudiciële vragen van de Raad van State, die gevat was door de organisaties Pesticide Action Network Europe en Nature et Progrès Belgique, samen met een imker die zich bij hen heeft aangesloten. Voor het Hof is de Europese wetgeving duidelijk: het vermarkten en het gebruik van zaaizaad dat met de voornoemde stoffen is behandeld, is uitdrukkelijk verboden - het achterpoortje dat geen enkel ander redelijk middel kan worden ingezet, is niet van tel. Bovendien zijn de goedkeuring van clothianidine en van thiamethoxam in 2019 verlopen.

Groen-Kamerlid Barbara Creemers is erg tevreden met het arrest. “De uitzondering werd sinds 2019 telkens net in het zaaiseizoen van de suikerbieten gegeven, waardoor er van het verbod op neonicotinoïden in de praktijk weinig merkbaar is op onze velden”, zegt ze. “Ik heb de bevoegde ministers (achtereenvolgens Denis Ducarme en David Clarinval, beiden MR, red.) daar ook telkens over ondervraagd.”

Ze eist dat Clarinval als minister van Landbouw het departement Gewasbeschermingsmiddelen en Meststoffen van de FOD Volksgezondheid, dat de uitzonderingen telkens goedkeurde, laat doorlichten. Er moet een einde komen aan de misbruiken, zegt Creemers.

Minister van Leefmilieu Khattabi leest in het arrest de bevestiging dat uitzonderingen op de Europese wetgeving worden misbruikt. “Ik wil het Belgische en Europese maatschappelijk middenveld bedanken voor zijn waakzaamheid in dit dossier van de pesticiden, die hun impact op de gezondheid van mensen en dieren en op het leefmilieu niet missen. Het misbruik van het systeem van uitzonderingen zorgt ervoor dat niet wordt geïnvesteerd in het onderzoek van alternatieven.”