Ex-topman Balta stort zich op verticale boerderijen 'crop factory'

‘Ik heb hier grote ogen getrokken’, vertelt Tom Debusschere over zijn bezoek in januari aan Urban Crop Solutions. Hij kwam op prospectie als potentiële investeerder, maar verraste de eigenaars na afloop van de rondleiding. ‘Wat zouden jullie ervan denken als ik niet enkel investeer maar het bedrijf ook run?’
 
Sinds begin deze week is Debusschere er officieel CEO. ‘Vroeger werd in open veld geteeld, daarna in serres, en dit is de volgende stap in de landbouw’, zegt hij terwijl hij een prototype toont van een landbouwfabriek die het bedrijf wereldwijd wil bouwen. Een ‘crop factory’.
 
250 m² teeltoppervlakte, verdeeld over acht verdiepingen. Zaadjes gaan in substraat en vervolgens in bakken. Die gaan de installatie in, doorlopen een traject over rails en na x dagen komen de sla, tijm of dille er aan de andere kant uit, klaar om te oogsten. ‘Alles gebeurt indoor, in een volledig gecontroleerde omgeving’, zegt Debusschere.
 
Bij Urban Crop Solutions hebben planten geen stress. Geen temperatuurschommelingen. Geen bewolking. Het bedrijf ontwikkelde algoritmes om de bemesting, de vochtigheid, het zuurstof- en CO2-gehalte en de belichting aan te sturen.
" Vroeger werd in open veld geteeld, daarna in serres. Een crop factory is de volgende stap in de landbouw. "
 
Intussen heeft het teeltmethodes geoptimaliseerd voor ruim 200 gewassen, gaande van sla en spinazie tot kruiden en paprika’s. ‘De planten groeien beter. Je hebt meer oogsten per jaar. Ze hebben geen last van vervelende beestjes en zijn dus pesticidevrij. Er is amper waterverbruik, waardoor je er werkelijk overal ter wereld mee aan landbouw kan doen, zelfs in woestijnlanden.’
 
Door te spelen met lichtrecepturen - het lichtspectrum van de ledlampen - kan bijvoorbeeld het ijzergehalte van spinazie opgekrikt worden, kunnen de slabladeren dikker gemaakt worden of de vitamines in basilicum opgevoerd worden.
 
Dat Debusschere kiest voor een bedrijf van 15 werknemers, is opmerkelijk. Hij heeft een verleden als CEO van het tapijtenbedrijf Balta en de producent van pvc-raamprofielen Deceuninck. Twee Belgische multinationals met honderden miljoenen euro’s omzet en ongeveer 4.000 werknemers.
 
‘Een groot verschil’, zegt Debusschere. ‘Maar ik weet welke dynamiek ik hier kan verwachten. Mijn grootvader was boer. Mijn vader had zijn eigen bedrijfje, in koelsystemen. Ik heb als jonge ingenieur nog voor hem gewerkt. Ik keer hier dus een beetje terug naar mijn roots.’
" De bakkerijleverancier Puratos heeft tarwe gekweekt in een luchtdichte container, met de ambitie ooit brood te bakken op Mars. "
 
Tussen 2009 en 2016 loodste hij Deceuninck als CEO door de woeligste periode in de bedrijfsgeschiedenis. Hij zwaaide er af nadat hij nieuwe groeiprojecten in de VS en Turkije in gang had gezet.
 
Bij Balta liep het fout. Hij trok met het bedrijf naar de Brusselse beurs, maar na een reeks winstwaarschuwingen en een val van de beurskoers werd hij eind augustus aan de kant geschoven.
 
Na zijn ontslag bij Balta maakte Debusschere een duidelijke keuze voor zichzelf. ‘Ik wou een eigen bedrijf kopen en het leiden en uitbouwen.’ Hij praatte met vermogende families in ons land, met investeringsmaatschappijen, om te cofinancieren.
 
‘Nieuwe sectoren ontdekken deed deugd. In een bedrijf zit je in de bubbel. Dezelfde leveranciers, klanten, grondstoffen, machinebouwers. Nu ik gekozen heb, zit ik weer in een bubbel. Dat is waar. Maar wel een bubbel die groot kan worden. Ik steek hier mijn centen, zweet en talent in.’
 
Het bedrijf verkocht sinds de opstart 26 indoorboerderijen, de meeste verwerkt in een 40 voetcontainer, verkoopprijs vanaf 100.000 euro. Het Antwerpse PLNT kweekt er Thaise basilicum en eetbare bloemen als citrusafrikaantjes in, om aan restaurants te verkopen.
 
Een proefproject met de cateraar Belgocatering kreeg geen vervolg. De KU Leuven doet bananenonderzoek, de Oost-Vlaamse sierteeltsector onderzoekt teeltmethodes. Puratos heeft tarwe gekweekt in een luchtdichte container, met de ambitie ooit brood te bakken op Mars. ‘We mochten dat onlangs bij NASA voorstellen’, zegt co-oprichter Maarten Vandecruys trots.
 
Andere projecten buiten België zijn meer down to earth, en met meer potentieel op korte termijn. De West-Vlamingen leveren drie containers voor een experiment in Malmö. IKEA gaat er zijn klanten aan de uitgang ter plekke gekweekte groenten en kruiden aanbieden. Wat niet verkocht geraakt, wordt in het restaurant gebruikt. ‘IKEA heeft wereldwijd 400 vestigingen. Als het met ons doorgaat, kan dit enorm worden.’
 
Aan de oostkust in de VS heeft een klant zijn vierde container besteld, enkel en alleen voor de productie van sla. ‘85 procent van de geconsumeerde sla in New York wordt in Californië geteeld. De weersomstandigheden zijn daar ideaal, maar dat betekent wel dat een krop sla 4.500 kilometer aflegt. Dat is het dubbele van hier tot in Moskou’, weet Frederic Bulcaen, medeoprichter en voorzitter van Urban Crop Solutions.
 
‘Onze klant slaagt er dan ook in zijn kroppen sla van 100 gram te verkopen voor 2 dollar. Consumenten staan daar voor open. Dan is de investering snel terugverdiend’, legt Vandecruys uit.
 
Dat verticale indoorboerderijen aan een opmars bezig zijn, spreekt niemand tegen. Het Amerikaanse Plenty haalde vorig jaar 200 miljoen dollar op bij onder meer Softbank in Japan en Amazon-topman Jeff Bezos. Bowery haalde Google Ventures aan boord bij een kapitaalronde van 90 miljoen dollar.
 
Hoe kan een klein bedrijf uit West-Vlaanderen daar op termijn tegen concurreren? ‘Er is een groot verschil. De bedrijven die u noemt, gaan boerderijen bouwen, uitbaten en de producten verkopen. Wij niet. Wij zijn gespecialiseerd in machinebouw en engineering enerzijds, en in de plantenbiologie anderzijds. Maar we worden geen boer of retailer. Een glastuinbouwer bouwt toch ook zijn eigen serres niet? Wij geloven dat dit de juiste keuze is. Wij staan op en gaan slapen met deze technologie, met 100 procent focus’, aldus Bulcaen.
 
Hij geeft toe dat de terugverdienperiode voor de meeste klanten nog ruim vijf jaar is. ‘Te lang. We verfijnen constant onze engineering om de investerings- en werkingskosten (voornamelijk energie) met 30 procent terug te dringen. Nog negen à twaalf maanden en we zijn er.’
 
Intussen is Urban Crop Solutions nog steeds verlieslatend en bedraagt het eigen vermogen amper 200.000 euro. Een kapitaalverhoging van 6 miljoen euro, waarvan Debusschere een ‘substantieel’ deel voor zijn rekening neemt, is in de maak.
 
‘Dat is nodig als we grotere projecten willen binnenhalen. Geen containerverkopen, maar op maat gemaakte installaties van ettelijke miljoenen euro’s’, zegt Bulcaen.
 
Gesprekken voor een samenwerking met supermarktgroep Colruyt leverden niets op. Maar Debusschere en co. hebben meerdere lijntjes uitgeworpen, van Rusland en Scandinavië tot Singapore en Dubai.
 
‘We spreken dan over boerderijen van 2.000 à 3.000 m², maar er zit ook een gigantische tussen van 20.000 m² die dagelijks 150.000 kroppen sla zou opleveren.’