Dat blijkt uit onderzoek van Wageningen Economic Research, uitgevoerd naar aanleiding van een Tweede Kamermotie die werd ingediend door SGP’er Roelof Bisschop. Deze motie komt voort uit een debat in het parlement met lanbouwminister Carola Schouten in mei 2019 over het nieuwe Europese Gemeenschappelijke Landbouwbeleid (GLB) na 2020.
In alle 3 de scenario's die Wageningen UR heeft doorgerekend voor het GLB na 2020 daalt de inkomenssteun voor de boer. De vraag is hoeveel. Directe inkomenseffecten zijn groter naarmate een groter deel van het budget voor de zogenaamde eerste pijler wordt besteed aan zogeheten eco-schematoeslagen. Ook kunnen ze worden overgeheveld naar de tweede pijler, die niet primair voor de agrarische bedrijven is bedoeld.
In de 3 scenario's die zijn doorgerekend, verschilt het percentage dat wordt overgeheveld naar eco schematoeslagen en/of de tweede pijler.
Scenario Bisschop milder
In het zogenaamde scenario Bisschop blijft dit percentage beperkt tot 40%, in de andere twee secenario’s is dit percentage nog (veel) hoger. Bij de scenario’s waarbij de nadruk ligt op eco-regelingen, gaat het in de akkerbouw om een negatief inkomenseffect van €11.000 (-15%) tot €13.000 (-18%) ten opzichte van het basisscenario ‘handhaving status quo’. Voor de melkveehouderij varieert de inkomensdaling tussen de €10.000 (-15%) en €11.000 (-16%).
Wordt gekozen voor het scenario-Bisschop, dan dalen de inkomens een stuk minder. Voor akkerbouwers gaat het dan om een daling van het inkomen tussen €5.000 en €6.000, omdat minder GLB-budget wordt uitgetrokken voor milieu- en klimaatmaatregelen.
In de scenario’s ‘Sterke nadruk op groenblauwe diensten’ en ‘Sterke nadruk op innovatie en investeringen/leefomgeving en klimaat’ in de grondgebonden sectoren en voor de vleeskalverbedrijven, stijgt het aandeel bedrijven onder de armoedegrens met circa 5 procentpunten. In het scenario Bisschop blijft deze stijging beperkt tot circa 2 procentpunten.
Variatie inkomens groot
De Wageningse onderzoekers maken een aantal kanttekeningen bij hun berekeningen. Zij melden dat de variatie in agrarische inkomens groot is. De GLB-toeslag is weliswaar een constante bron van inkomsten, maar de variatie in inkomsten vanuit agrarische productie - ook afhankelijk van de markt - tikt zwaarder door in de inkomens.
Uit het rapport blijkt ook dat sectoren die in de huidige GLB-periode al met een sterk verminderd GLB-budget zijn geconfronteerd (zetmeelaardappelen, vleeskalveren) een redelijk stabiel inkomen hebben weten te handhaven. Schommelingen in de inkomens van melkveehouders worden eerder bepaald door ontwikkelingen op de zuivelmarkt dan door daling van de GLB-toeslagen, schrijven de onderzoekers.
Reactie minister Schouten
In een reactie op de uitkomsten schrijft minister Schouten aan de Tweede Kamer dat het Wageningse onderzoek zich slechts richt op 1 van de 9 GLB-doelen: het waarborgen van een redelijk inkomen. Wel ziet de minister het rapport als 'waardevolle input voor de uitwerking van het nieuwe GLB nationaal strategisch plan'.
