Overleg en symboliek
Minister Schouten heeft aan het begin van haar ambtsperiode de wens uitgesproken de wijziging van het pachtstelsel aan te vatten. Dat heeft 22 maart 2019 geresulteerd in een “Hoofdlijnenbrief herziening pachtstelsel”. Recentelijk, bij gelegenheid van de beantwoording van vragen gesteld in het schriftelijk overleg Pachtnormen 2020 op 21 september 2020 heeft de minister gemeld dat zij voornemens is nog dit jaar met de stakeholders in gesprek te gaan en begin 2021 met een voorstel te komen voor wetswijziging. Dit overleg had een symbolisch karakter omdat in de recente voorstellen nog minder informatie bevatte dan de pachtbrief van maart 2019.
De minister heeft ervoor gekozen deze voorstellen in de sfeer van de beslotenheid met de veldpartijen te bespreken. De BLHB vindt dit een onjuiste keuze omdat beslotenheid hier geen enkel zinnig doel dient. Het onderwerp pacht vraagt om transparantie. Pacht raakt vele agrarische ondernemers en wijzigingen van het pachtstelsel moet door belangenorganisaties ten minste met hun achterban besproken kunnen worden.
Volledige liberalisatie
De kern van het door LNV gepresenteerde pakket maatregelen is dat er volledige contractvrijheid is voor alle contracten langer dan zes jaar, voor zowel de prijs als de voorwaarden. De band tussen de prijs en wat de boer kan verdienen op het gepachte wordt doorgesneden. Contracten korter dan zes jaar krijgen dan wel een gereguleerde prijs behalve teeltpachtcontracten. Prikkels tot het sluiten van reguliere pachtcontracten en contracten langer dan zes jaar en een dag zitten in dit systeem niet. Door deze keuze wordt de agrarische structuur niet versterkt maar eerder verzwakt. Het opheffen van de tweeslachtigheid van het huidige systeem was mede het doel maar wordt door deze vergaande liberalisering nog meer versterkt.
Jonge boeren delven onderspit
LNV zegt hiermee de instroom van jonge boeren te willen bevorderen, zonder duidelijk te maken waarom de voorgestelde maatregelen het beoogde effect zullen resulteren. Volledige liberalisering gaat jonge boeren niet helpen. Jonge boeren moeten nu in een open markt van vraag en aanbod gaan opereren. Zij delven het onderspit tegen kapitaalkrachtige bedrijven. Juist het instrument pacht zou voor jonge boeren een instrument moeten zijn om hun bedrijven te kunnen financieren.
Duurzaamheid
Daarnaast zegt de minister met de maatregelen de duurzaamheid te willen bevorderen. Door het stellen van voorwaarden zou de duurzaamheid bevorderd worden, in het bijzonder van duurzaam bodemgebruik. Indien dat zo is, gaat dit alleen op voor pachtgronden waar duurzaamheidseisen in de nieuwe contracten worden ingebracht. Voor alle overige gronden zal dit niet gelden. Ter bevordering van de duurzaamheid zou eerder te denken zijn geweest aan generieke maatregelen. Pacht is hier niet het voor de hand liggende middel.
