Droogte 2022: voorzichtig omgaan met water

In Nederland wordt de beschikbaarheid van water ingedeeld in 4 fases (zie verder). Nederland verkeert nu in fase 2, er is een "feitelijk watertekort". Dat wordt veroorzaakt door de hoge verdamping van water in Nederland en door de lage aanvoer van water uit het buitenland via rivieren. Zo staat het waterpeil van de Rijn uitzonderlijk laag.
Landelijke coördinatie

De opschaling naar fase 2 houdt in dat een landelijk coördinerend orgaan, het Managementteam Watertekorten, voortaan bepaalt welke maatregelen genomen moeten worden en hoe het schaarse water over de verschillende sectoren verdeeld zal worden.

In dat team zitten vertegenwoordigers van de lokale overheden, drinkwaterbedrijven, Rijkswaterstaat en de betrokken ministeries. Lokale overheden kunnen dus niet langer zelfstandig beslissingen nemen.

Op dit moment zijn echter nog geen extra maatregelen nodig, luidt het. Dat kan wel veranderen als de droogte aanhoudt. Welke maatregelen dat zullen zijn, is nog niet duidelijk. Het is wel duidelijk dat er in de eerste plaats maatregelen genomen zullen worden in de landbouwsector, de industrie en de recreatiesector. Zij hebben de laagste prioriteit. De hoogste prioriteit gaat naar de veiligheid van de dijken, het voorkomen van onomkeerbare schade aan de natuur en het in stand houden van nutsvoorzieningen als elektriciteitscentrales en het drinkwater.

De voorbije weken namen verschillende waterschappen (regionale overheidsorganen die verantwoordelijk zijn voor de waterhuishouding in een bepaalde regio) wel al maatregelen, zoals een sproeiverbod in de landbouw. Afhankelijk van regio tot regio is het verboden om oppervlaktewater of water uit sloten en beken te gebruiken om de velden te besproeien.  

Hoewel er nu op landelijk niveau nog geen maatregelen genomen worden en er ondanks de droogte nog voldoende drinkwater is, roept de Nederlandse minister van Infrastructuur en Waterstaat de Nederlandse bevolking toch op om bewust om te gaan met het water uit de kraan. Is het wel nodig om je auto te wassen of het zwembadje in de tuin te vullen, klinkt het.
Niet de eerste keer

Het is lang niet de eerste keer dat er een "feitelijk" watertekort is in Nederland. In de 21e eeuw is het al de 5e keer: ook in 2003, 2006, 2011 en 2018 was dat het geval.

In 2003 was er vervolgens zelfs sprake van een dreigende nationale crisis door de droogte. Ook in de warme zomer van 1976 werd de situatie opgeschaald naar fase 3.

Landelijk Draaiboek Waterverdeling en Droogte

    Fase 0: normale situatie
    Fase 1: dreigend watertekort
    Fase 2: feitelijk watertekort
    Fase 3: sprake van een (dreigende) landelijke crisis, uitzonderlijke maatregelen zijn nodig

BEKIJK - "Ook in België moeten we spaarzaam blijven met ons water", zegt hydroloog Patrick Willems in "Het Journaal":

Enkele weken geleden zijn we door de droogte in België al naar code oranje gegaan, vergelijkbaar met fase 2 in Nederland. Dat houdt dus in dat er ook hier waterschaarste is, al geven drinkwaterbedrijven in België voorlopig nog aan dat er voldoende reserves beschikbaar zijn. Een drinkwatertekort is er dus (nog) niet, maar het is wel uitkijken geblazen. Het waterpeil van de rivieren staat alarmerend laag, en dus komt nu elke week de adviesgroep droogte samen om de situatie te bekijken.

"Er gelden hier al enkele waterbesparende maatregelen", zegt Patrick Willems, hydroloog aan de KU Leuven. "Zo is er een onttrekkingsverbod langs alle onbevaarbare wateren. Daarnaast zijn er pompen geplaatst langs de sluizen zodat het water dat normaal verloren gaat door de scheepvaart, teruggepompt kan worden. Men vraagt ook aan schepen om niet schip per schip, maar juist gegroepeerd door de sluizen te varen. Al die maatregelen samen maken dat we de situatie hier nog onder controle hebben."

Er zijn voorlopig geen bijkomende maatregelen, zoals bijvoorbeeld een sproeiverbod, in zicht, maar daar kan nog verandering in komen. "We zien dat het piekverbruik door de burgers momenteel relatief laag is", zegt Willems. "Maar dat betekent niet dat we morgen massaal onze tuin moeten besproeien. We moeten spaarzaam blijven met het schaarse water, want we weten niet hoelang de droogte nog aanhoudt."