Het aantal Belgische wijnbouwers stijgt jaar na jaar. In 2020 werden maar liefst 198 wijnbouwers geregistreerd tegenover 154 in 2019. Dat gaat over zowel professionele als amateur wijnboeren.
De grootste stijging vond plaats in de provincies Limburg (37 wijnboeren tegenover 27 in 2019) en Luik (21 wijnboeren tegenover 9 in 2019). Vlaanderen heeft met 68 % nog steeds dubbel zoveel wijnboeren dan Wallonië, maar Wallonië deed een flinke inhaalbeweging. In 2019 was nog maar 25 % van de wijnboeren Waals, in 2020 al 32 %.
In totaal werd in België maar liefst 587 hectaren gebruikt om wijn te verbouwen. Gemiddeld beplant een wijnboer 3 hectaren met wijnstokken. Slechts 14 producenten bezitten meer dan 10 hectaren grond.
Minder wijnboeren, maar meer productie in Wallonië
Ondanks dat Vlaanderen meer wijnboeren én meer bebouwde hectaren heeft (326 hectaren tegenover 260 in Wallonië), produceerde Wallonië aanzienlijk meer liters (mousserende) wijn. Op een totaal van 1.853.034 liter werd 1.003.059 liter geproduceerd door Wallonië, dat is zo’n 10 % meer dan Vlaanderen.
Dat is vooral te verklaren door de hogere productie van mousserende wijn die vooral in Henegouwen plaatsvindt. De productie van mousserende wijn verdraagt immers een grotere opbrengst per hectare die bij stille wijn beperkt moet worden om een bepaalde minimumkwaliteit van de wijn te bekomen. Henegouwen blijft daarmee de eerste plaats behouden van grootste wijnproducent in België met maar liefst 31 % van de totale productie (568.936 liter wijn).
Mousserende
De wettelijke benaming voor wijn met bubbels of schuimwijn is mousserende wijn. Een synoniem hiervoor is Sekt, dat voornamelijk in Duitsland gebruikt wordt. De meest bekende namen van mousserende wijn zijn champagne, prosecco en cava. Dat zijn tegelijkertijd beschermde oorsprongsbenamingen die enkel in afgebakende gebieden en onder strikte voorwaarden mogen gebruikt worden. Vermeldt het etiket crémant (Frankrijk en België), dan betekent dat onder meer dat de wijn een beschermde oorsprongsbenaming heeft én dat de druiven met de hand geplukt werden.
De twee belangrijkste manieren zijn de traditionele methode en de Charmat-methode. In België wordt momenteel enkel de traditionele methode toegepast.
Zij start met het samenstellen van een basiswijn van goede kwaliteit. Die wijn wordt gebotteld en een suiker-gist oplossing (liqueur de tirage genaamd) wordt in de fles toegevoegd. De fles wordt gesloten met een kroonkurk en een tweede gisting komt op gang. Daarbij wordt de suiker-gistoplossing omgezet in koolzuurgas (en nog wat extra alcohol) wat zorgt voor de bubbels. Hij ligt nadien minstens 9 maanden op de wijnmoer.
Na die periode wordt de fles geleidelijk van een horizontale naar een verticale positie gedraaid met de flessenhals naar beneden (dat heet een remuage). Al het bezinksel van de suiker-gistoplossing zakt op die manier naar de hals. Daarna wordt de hals van de fles bevroren en de fles geopend. De opgestapelde druk in de fles zorgt er voor dat het bevroren bezinksel er in één beweging uitvliegt (dégorgement). Het vrijgekomen volume wordt aangevuld met de dosagelikeur, die al dan niet een bepaalde hoeveelheid suiker bevat. Hierna wordt de fles met een specifieke kurk afgesloten en is hij klaar voor verkoop.
De Charmat-methode, een uitvinding van de Fransman Eugène Charmat, wordt vooral toegepast bij de productie van de bekendste Italiaanse mousserende wijn, namelijk prosecco. Ook hier wordt een suiker-gistmengsel toegevoegd aan de wijn maar in tegenstelling tot het gebruik van aparte flessen bij de traditionele methode wordt hier een grote hoeveelheid wijn in een tank bewaard tot na de gisting. Dat zorgt voor andere bubbels en een fruitigere smaak van de prosecco.
Nog enkele wist-je-datjes over mousserende wijn
- De druk in een fles mousserende wijn moet minstens 3 bar bedragen. Bij mousserende kwaliteitswijn is er sprake van een minimumdruk van 3,5 bar.
- Een fles mousserende wijn moet verplicht afgesloten worden met een paddenstoelvormige stop van kurk of ander materiaal die met een korfsluiting aan de fles bevestigd is. De flessen mogen dus niet met een kroonkurk worden verkocht.
- Sinds kort wordt er ook geëxperimenteerd met mousserende wijn op basis van rode wijn.
